مرّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرَّ (به فتح میم و راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن و گذشتن است. از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه،
مُرور (به ضم میم) به معنای رفتن و گذشتن است.
مَرّة (به فتح میم و راء) به معنای دفعه است و
مَرَارة (به فتح میم) به معنای تلخى است.
مَرَّ و
مُرور به معنای رفتن و گذشتن است.
مرّة به معنای دفعه است و
مَرارة به معنای تلخى است. مواردى از آن کلمه در نهج البلاغه آمده است.
چنان كه
حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده:
«وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ» (و فرصت‌ها مى‌گذرد همچون عبور ابرها)
(شرح‌های حکمت:
)
و نيز فرموده:
«الدنيا: تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ» (دنیا: مغرور مى‌كند و زيان مى‌رساند و مى‌گذرد.)
(شرح‌های حکمت:
)
و در جایی دیگر فرموده:
«لِكُلِّ امْرِىء عَاقِبَةٌ حُلْوَةٌ أَوْ مُرَّةٌ» «براى هر كس عاقبتى هست: شيرين يا تلخ.»
(شرح‌های حکمت:
) اللهم اجعل عاقبتا خيرا بمحمّد و اله صلواتك عليهم.
و نیز فرموده:
«مَرَارَةُ الدُّنْيَا حَلاَوَةُ الاْخِرَةِ، وَحَلاَوَةُ الدُّنْيَا مَرَارَةُ الاْخِرَةِ» (تلخى
دنیا شيرينى
آخرت و شيرينى دنيا تلخى آخرت است.)
(شرح‌های حکمت:
)
و فرموده:
«وَ مَا أَبْقَى شَيْئاً يَمُرُّ عَلَى رَأْسِي» ( و هيچ حادثه‌اى بر من نمى‌گذرد.)
(شرح‌های خطبه:
) در «فضوّ» گذشت.
مُرار به معنای درختى است كه عصاره‌اش بسيار تلخ است به طوری كه اگر شتر آن‌را بخورد لب‌هايش به عقب برمى‌گردد و دندان‌هايش ديده مى‌شود.
درباره مردمان
مؤمن گذشته فرموده:
«وَ تَدَبَّرُوا أَحْوَالَ الْمَاضِينَ مِنَ الْمُؤمِنِينَ ... اتَّخَذَتْهُمُ الْفَراعِنَةُ عَبِيداً فَسَامُوهُم سُوءَ الْعَذَابِ، وَ جَرَّعُوهُمُ الْمُرَارَ» يعنى: «
فرعون‌ها آنها را بندگان خود حساب آورده، عذاب شديد را بر آنها وارد كردند و عصاره درخت مرار را بر آنها جرعه جرعه خوراندند.»
(شرح‌های خطبه:
) ظاهرا اشاره به
بنی‌اسرائیل است.
مَريره به معنای تلخ، عزيمت و غيره است.
به اهل
بصره فرمود:
«فَإِنْ أَطَعْتُمُوني فَإِنِّي حَامِلُكُمْ إِنْ شَاءَ اللهُ عَلَى سَبِيلِ الْجَنَّةِ، وَ إِنْ كَانَ ذَا مَشَقَّة شَدِيدَة وَ مَذَاقَة مَرِيرَة.» يعنى: «هر چند كه رفتن راه
بهشت داراى مشقت شديد و چشيدنى تلخ است.»
(شرح‌های خطبه:
)
مرائر در
نهج البلاغه آمده است.
به معنى «تلخ‌ها» است مفرد آن «مرّة» مؤنث «
مرّ» است.
اَمَرّ صيغه تفضيل است. به معنای تلختر می‌باشد.
درباره غصب
خلافت فرموده:
«وَ صَبَرْتُ عَلَى أَخْذِ الكَظَمِ،وَ عَلىْ أَمَرَّ مِنْ طَعْمِ العَلْقَمِ.» «صبر كردم بر خوردن خشم و بر تلختر از طعم حنظل.»
(شرح‌های خطبه:
)
مَمَرُّ مصدر و به معنى مرور و رفتن می‌باشد.
چنان كه فرموده:
«الدُّنْيَا دَارُ مَمَرٍّ إلى دَارِ مَقَرٍّ» (دنيا دار گذر است نه دار اقامت)
(شرح‌های حکمت:
)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مرّ»، ج۲، ص۹۷۱.
