مرزهای توحید و شرک در قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مرزهای توحید و شرک ترجمه‌ای از کتاب
بحوث قرآنیة آیت‌الله جعفر سبحانی به قلم
مهدی عزیزیان است. در این کتاب مباحث فشرده‌ای پیرامون
توحید و
شرک در
قرآن کریم ارائه شده است.
مترجم در مقدمه اش بر کتاب، در این مورد چنین نگاشته است: ... گرچه ایشان تا کنون کتابهای متعددی در این زمینه نگاشته‌اند که هر کدام از زاویه‌ای برجسته و مفید و مؤثر بوده است، اما کتاب حاضر را می‌توان از جهت جامعیت مطالب، اتقان استدلالها با استفاده از
منابع شیعی و
سنی و نیز اختصار و حجم کم، بهترین آنها شمرد.
مطالب کتاب در پنج فصل ارائه شده است که البته چهار فصل اول تنها ثلث حجم کتاب را به خود اختصاص داده و فصل آخر بیشترین صفحات را شامل شده است. دو فصل اول مقدمه برای ورود به بحث اصلی یعنی مبحث
عبادت است که دو فصل بعد به مباحث نظری پیرامون این مفهوم و فصل آخر به مصادیق و موارد کاربرد آن اختصاص یافته است.
در ابتدای کتاب بر این نکته تاکید شده است که
اسلام بر دو کلمه اساسی مبتنی است: کلمه توحید و توحید کلمه. یکی به معنای
شهادت بر
وحدانیت و
ربوبیت خداوند و دیگری به معنای اعتصام به
حبل المتین الهی و دعوت به
وحدت است. سپس با اشاره به
آیات قرآن کریم و سیره
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به
حفظ وحدت
امت اسلامی دعوت شده است.
فصل اول کتاب به
ایمان و
کفر اختصاص دارد. در این فصل پس از تبیین معنای ایمان و
استناد به
احادیث نبوی تفاوت بین
مؤمن و
کافر را اعتقاد و یا عدم اعتقاد به اصول سه گانه ایمان به توحید،
آخرت و
رسالت نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بر می‌شمارد و در پایان نتیجه می‌گیرد که تکفیر
مسلمانان نسبت به یکدیگر در زمینه مسایل فقهی و یا اعتقادی که از ضروریات
دین نیست، امری ناپسند و گناهی نابخشودنی است و حاصلی جز خدمت به
استعمار ندارد.
درفصل دوم اقسام و مراتب توحید با
استشهاد به آیات قرآن کریم به عنوان مقدمه ورود به بحث توحید عبادی بررسی شده است.
از فصل سوم کتاب به مبحث عبادت و مفهوم آن و شبهات پیرامون آن پرداخته شده است. در آغاز به مفهوم لغوی عبادت اشاره و با بررسی
آیات قرآن کریم چنین نتیجه می‌گیرد که ماهیت و حقیقت عبادت از دو عنصر تشکیل شده است:
۱- عنصری که مربوط به جوارح و اعضای بدن
انسان است و نشانگر تعظیم و
خشوع او می‌باشد.
۲- عنصری که مربوط به عقیده انسان
خاضع نسبت به معبود است و او را به گونه‌ای،
خالق ،
رب یا زمامدار سرنوشت انسان می‌داند. در صورت نبود یکی از این دو عنصر، پرستش محقق نمی‌شود.
پس از روشن شدن عناصر تشکیل دهنده عبادت در فصل بعد به تعریف عبادت پرداخته و سه گونه تعریف از آن ارائه می‌کند وخضوعی را عبادت می‌داند که ناشی از الوهیت یا ربوبیت و یا
تفویض کاری به موجود مورد خضوع باشد.
در فصل پنجم کتاب به بررسی موضوعات خاصی پرداخته شده است که به اعتقاد نویسنده دستاویزی برای
اختلاف و تشتت در بین مسلمانان شده است. از جمله این مسائل است:
زیارت قبور ، ساختن
آرامگاه و مقبره بر قبور،
توسل به انبیاء واولیا صالحین،
گریه کردن بر اموات،
قسم خوردن به غیر نام خداوند.
هر یک از این موارد با
استناد به آیات قرآن کریم و منابع
اهل سنت مورد بررسی قرار گرفته و به شبهات پیرامون آنها پاسخ داده شده است. از موارد قابل توجه در این اثر دسته بندی مفید از آیات و
روایات مورداستناد است.
مطالب این کتاب اگرچه شبیه کتاب
التوحید و الشرک فی القرآن است اما نمی‌توان آنرا ترجمه این
اثر دانست چرا که اثر مذکور در چهار فصل ارائه شده وفصل اول در ضمن ده مقدمه و فصل چهارم در ده مساله تنظیم شده است و چنین تدوینی در ترجمه فوق دیده نمی‌شود و با بحوث قرآنیة تطابق دارد.
نرم افزار تاحضور، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
