مدرج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پی درپی آوردن
کلام دو نفر، بدون تفکیک گویندگان را مدرج گویند.
مدرج - که مدرج نیز خوانده می‌شود - در لغت از مصدر «ادراج» به معنای در هم نوردیدن و به هم پیچیدن
جامه و
نامه و نیز به معنای بازبستن و آمیختن دو چیز به هم است.
«مدرج» در اصطلاح، یکی از انواع
اسلوب بدیعی و
فنون بلاغی قرآن و عبارت است از این که کلامی به گونه‌ای در پی کلام دیگر بیاید که تصور شود در پی هم هستند و گوینده آن‌ها یکی است؛ در حالی که با هم ارتباط ندارند.
زرکشی در
البرهان می‌گوید:
این اسلوب را به آن دلیل مدرج نامیده‌اند که شبیه
حدیث مدرج است و حدیث مدرج آن است که در متن
حدیث یا سند آن به سبب
اندراج مطلبی، تغییری صورت پذیرفته باشد؛
مانند: (الان حصحص الحق انا راودته عن نفسه و انه لمن الصادقین) تا این جا کلام
زلیخا تمام شد.
ادامه آیه، کلام
حضرت یوسف است: (ذلک لیعلم انی لم اخنه بالغیب).
زلیخا گفت: اینک حق آشکار شد؛ من بودم که از او کام خواستم و او از راستگویان است.
حضرت یوسف گفت: چنین بود، تا او (
عزیز مصر ) بداند که من در نهان به او
خیانت نکرده‌ام.
البته در این که گوینده این
آیه و آیه قبل کیست، بین مفسران اختلاف است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مدرج».
