مخلص (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مخلص:(عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ) «مُخْلِص» از مادّه
«إِخلاص» (به كسر لام) بيشتر در مواردى به كار رفته كه
انسان در مراحل خودسازى است، و هنوز به تكامل لازم نرسيده است،
ولى
«مُخْلَص» (به فتح لام) به مرحله‌اى گفته مى‌شود كه، انسان بعد از مدتى
جهاد با نفس و طى مراحل
معرفت و
ایمان، به مقامى مى‌رسد كه از نفوذ وسوسه‌هاى
شیاطین مصونيت پيدا مى‌كند.
(إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ) (جز بندگان خالص شده
خدا كه از اين كيفرها بركنارند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين استثنا، استثنايى است منقطع از ضمير در لذائقوا و ممكن هم هست استثنا از ضمير ما تجزون باشد و هر دو هم صحيح و داراى وجه است، بنا بر نظريه اول معنايش اين مى‌شود: و ليكن بندگان مخلص خدا رزقى معلوم دارند، و از چشندگان عذاب اليم نيستند و بنا بر نظريه دوم معنايش اين مى‌شود: و ليكن بندگان مخلص خدا رزقى معلوم دارند ما وراى جزاى اعمالشان. ولى آنچه مسلم است اين است كه: نمى‌توان استثناى مذكور را متصل گرفت، و احتمال اينكه استثنا متصل باشد، ضعيف بوده و خالى از تكلف و زحمت نيست.
قرآن کریم اين وعده را بندگان مخلص خدا ناميده، و عبوديت خداى را براى آنان اثبات كرده و معلوم است كه: عبد، نه مالک اراده خودش است، و نه مالک كارى از كارهاى خودش، پس اين طايفه اراده نمى‌كنند، مگر آنچه را كه خدا اراده كرده باشد، و هيچ عملى نمى‌كنند مگر براى خدا.
آن گاه اين معنا را براى آنان اثبات كرده كه مخلص- به فتحه لام- هستند، و معنايش اين است كه: خدا آنان را خالص براى خود كرده، غير از خدا كسى در آنان سهيم نيست، و ايشان جز به خداى تعالى به هيچ چيز ديگرى علقه و بستگى ندارند، نه به زينت زندگى دنيا و نه نعيم آخرت، و در دل ايشان غير از خدا چيز ديگرى وجود ندارد. معلوم است كسى كه اين صفت را دارد، التذاذش به چيز ديگرى است غير از آن چيزهايى كه سايرين از آن لذت مى‌برند و ارتزاقش نيز به غير آن چيزهايى است كه سايرين بدان ارتزاق مى‌كنند، هر چند كه در ضروريات زندگى از خوردنى‌ها، نوشيدنی‌ها و پوشيدنی‌ها با سايرين شركت دارد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مخلص»، ص۵۱۲.
