محمود بن علی خواجوی کرمانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود»، متخلص به «خواجوی کرمانی»، شاعر و عارف بزرگ و برجسته ایرانی
سده هشتم، در
تاریخ سوم
دی ماه سال ۶۶۹ ش، مطابق با ۲۰
ذی الحجه سال ۶۸۹ ق در
کرمان به
دنیا آمد. او را نخلبند شعرا، خلاق المعانی و ملک الفضلا نامیده‌اند.
هنوز
پسر بچه‌ای بیش نبود که شایستگی خود را با سرودن
قصیده تاریخ
حمام یزد نشان داد. این قصیده بر دیوارهای این بنا نقش شد و برای همیشه باقی ماند.
وی که از خانواده‌ای سرشناس بود، دوران کودکی را در کرمان گذرانید و سپس سفرهای طولانی به
حجاز ،
شام ،
بیت المقدس ،
عراق ،
مصر و بعضی از بندرهای
خلیج فارس کرد و در این سفرها، توشه‌ها از دانش و تحقیق اندوخت. خواجو چندگاهی در
بغداد اقامت گزید و در سال ۷۳۲ ق مثنوی همای و همایون را بنام سلطان ابوسعید و وزیرش غیاث الدین محمد در آن شهر به انجام رسانید و در سال ۷۳۶ ق به
ایران بازگشت اما چون ابوسعید بهادرخان را مقتول یافت و غیاث الدین محمد هم مدتی، پس از ورود خواجو به دست مخالفانش به
قتل رسید و خواجو به قول خود سلطانیه بی سلطان را لایق اقامت ندیده و به
اصفهان رفت و پس از چندی اقامت، از آنجا به کرمان و فارس سفر کرد و در پناه خاندان اینجو علی الخصوص در ظل عنایت شاه شیخ ابواسحق درآمد.
از میان معاصران خواجو، حافظ از همه مشهورتر است. خواجو، که به سال و تجربت شاعری بر حافظ تقدم داشت، در مدتی که مقیم شیراز بود، مانند دوستی که سمت رهبر داشته باشد، بر اندیشه حافظ پرتو تعلیم افگنده بود و به همین سبب است که در دیوان خواجه
شیراز بیت‌های بسیاری را می‌بینیم که به
تقلید یا به استقبال از غزل‌های خواجو ساخته و یا گاه معنی و لفظی از او
اقتباس کرده است.
خواجو را به دلیل هنرنمایی هایش در عالم
شعر ، «نخل بند شاعران»
لقب داده‌اند. دیوان او دارای وجه‌های ممتاز است که شامل نغز و معما هم هست و به علاوه، قصیده‌های زیادی در
نعت ائمه علیه‌السّلام و بالاخص
حضرت علی علیه‌السّلام سروده است. وی در غزلیاتش از سبک عراقی و
سعدی پیروی کرده است.
مهم‌ترین آثار وی عبارت‌اند از:
- دیوان اشعار
- شش مثنوی در وزن‌های گوناگون با این نام‌ها: سام نامه، همای و همایون، گل و نوروز، روضة الانوار، کمال نامه و گوهرنامه. پنج مثنوی اخیر بر روی هم خمسه خواجو را تشکیل می‌دهد.
خواجو در سال ۷۵۳ ق، در شیراز بدرود
حیات گفت و در «تنگ الله اکبر» مشرف بر
دروازه قرآن فعلی شیراز به
خاک سپرده شد.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
