• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مثله (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مثله: (لَيْسَ كَمِثْلِهِ)
مثله: «مثل» به معنى «مانند و نظير» است.



به موردی از کاربرد مثله در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - مثله (آیه ۱۱ سوره شورى)

(فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَ مِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ)
(او آفريننده آسمان‌ها و زمین است و همسرانى از جنس خودتان براى شما قرار داد و نيز جفت‌هايى از چهارپايان آفريد و شما را به اين وسيله (از طريق زوجيت‌) زياد مى‌كند؛ هيچ چيز همانند او نيست و او شنوا و بيناست.)

۱.۲ - مثله در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى مثل خدا چيزى نيست، در نتيجه حرف كاف زائد است كه تنها به منظور تاكيد آمده و نظائر آن در كلام عرب بسيار است.


۱.۳ - مثله در تفسیر نمونه

در اين آيه درباره صفات خدا مى‌خوانيم:
(لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ)
«چيزى همانند او نيست.»
با توجه به اين‌كه «كاف» در جمله فوق (كمثله) كاف تشبيه است و به معنى «مثل» مى‌آيد معناى كلّى جمله چنين مى‌شود:
«همانند مثل او چيزى نيست.»
اين تكرار سبب شده كه بسيارى از مفسران «كاف» را زايده بدانند كه معمولا براى تأكيد مى‌آيد و در كلمات فصحا فراوان است. ولى در اين‌جا تفسير لطيف‌ترى وجود دارد و آن اين‌كه گاه گفته مى‌شود: مثل تو از ميدان حوادث فرار نمى‌كند، يعنى مثل تو با اين شجاعت، با اين عقل، هوش و درايت نبايد از ميدان حوادث بگريزد (خلاصه كسى كه اوصاف تو را دارد بايد چنين و چنان باشد).
در آیه مورد بحث نيز معنى چنين مى‌شود: مثل خداوند با اين اوصاف كه ذكر شد، با اين علم گسترده و قدرت عظيم و بى‌پايان و... همانندى نخواهد داشت.
اين نكته نيز قابل توجه است كه به گفته بعضى از ارباب لغت چند واژه داريم كه همه معنى «مثل» را مى‌رساند، امّا هيچ‌كدام جامعيت مفهوم آن را ندارد، به عنوان مثال، كلمه «ند» (بر وزن ضد) در جايى گفته مى‌شود كه فقط منظور شباهت در جوهر و ماهيت است و كلمه «شبه» در جايى كه تنها سخن از كيفيت است و كلمه «مساوى» تنها در موردى گفته مى‌شود كه بحث از كميت است و واژه «شكل» در جايى به كار مى‌رود كه قدر و مساحت مطرح است، ولى «مثل» مفهوم گسترده و عامى دارد كه همه اين مفاهيم در آن جمع است. بنابراين هرگاه خداوند اراده مى‌كند كه هرگونه شبيه و نظير را از ذات خود نفى كند،
مى‌فرمايد:

۱. شوری/سوره۴۲، آیه۱۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۷۵۸.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۴۶۹.    
۴. شوری/سوره۴۲، آیه۱۱.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۴.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۳.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۶.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۰۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۲۰، ص۳۷۱.    



• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مثله»، ج۴، ص۲۴۷.


رده‌های این صفحه : لغات سوره شوری | لغات قرآن




جعبه ابزار