لقطه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لقطه یکی از اقسام
احکام، در
اسلام می‌باشد.
«
لُقَطه» (به ضمّ لام و فتح قاف)- به معنای اعم آن- هر
مالی است که
مالکش آن را گم کرده و در
اختیارش نباشد.
لقطه یا
حیوان است یا غیر حیوان و هر کدام از این‌ها
احکام خاصّی دارد که در کتاب‌های
فقهی بیان شده است.
۱)
لقطه حیوان «
ضالّه» نامیده می‌شود.
۲)اگر کسی حیوانی را در جایی
آباد پیدا کند که خطری متوجه آن نیست و یا حیوان در وضعیتی باشد که در
بیابان هم خطری آن را
تهدید نمی‌کند،
حق ندارد آن را در
اختیار بگیرد، ولی اگر حیوان در
معرض خطر باشد، می‌تواند آن را در اختیار بگیرد و
صاحبش را جست و جو کند.
این همان است که در صورت اطلاق، به آن «
لقطه»- به معنای
اخص- اطلاق می‌شود، در صورتی که
مالک آن شناخته شده نباشد.
بنابراین
لقطه قسمی از اموال
مجهول المالک است که دارای
احکام خاصّی می‌باشد.
مال گم شده‌ای را که
انسان پیدا می‌کند، اگر
قیمتش کم‌تر از یک
درهم (۶/ ۱۲ نخود
نقره سکّه دار) بوده و صاحب آن معلوم نباشد، می‌تواند بردارد،
تملک نماید و از آن استفاده کند.
اگر
قیمت مال گم شده، بیش از یک درهم باشد،
نشانه هم داشته باشد، باید تا یک
سال اعلام کند، -کیفیت اعلام بدین صورت است که از روزی که آن را پیدا کرده تا یک هفته، هر روز و پس از آن تا یک سال، هفته‌ای یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلام کند-
اگر صاحبش پیدا نشد، میان سه کار
مخیر است:
۱- برای خود بردارد، به
قصد این که هر
وقت صاحبش پیدا شد
عین مال و یا،
عوض آن را به او بدهد.
۲- از طرف صاحبش در راه
خدا صدقه بدهد، به این قصد که اگر صاحبش پیدا شد و
راضی نشد، عوض آن را به او بدهد.
۳- به صورت
امانت برای صاحبش نگه دارد، در این صورت، اگر بدون
تقصیر او
تلف شود،
ضامن نیست.
اگر «
لقطه» از چیزهای
فاسد شدنی (مثل
غذا و
میوه) باشد، باید تا مدتی که فاسد نمی‌شود، آن را نگه دارد، بعد قیمت کند و خودش مصرف نماید یا بفروشد و
پولش را نگهدارد و در جست و جوی صاحبش باشد (یعنی یک
سال اعلام کند)؛ اگر پیدا نشد، از طرف او
صدقه بدهد.
احتیاط مستحب آن است که اگر دسترسی به
حاکم شرع دارد، برای
فروش از او
اجازه بگیرد.
بهتر این است که هر گاه
انسان گم شده‌ای را یافت آن را برندارد تا از این نظر،
تکلیفی بر عهده‌اش نباشد، مگر این که برنداشتن آن موجب تلف شدن
مال گردد.
یکی از شاگردان
امام صادق علیه السلام می‌گوید: درباره «
لقطه» از
امام علیه السلام
سؤال کردم، فرمودند: «لا تَعَرَّضْ لَها، فَانَّ النَّاسَ لَوْ تَرَکوُها لَجاءَ صاحِبُها حَتَّی یَأْخُذَها؛
معترّض
گم شده نشو (آن را بر ندار)؛ چون اگر
مردم آن را رها کنند،
صاحبش می‌آید و آن را بر می‌دارد.»
در حدیثی،
امام باقر علیه السلام فرمودند: «لا یَأْکُلُ الضَّالَّةَ الَّا الضَّالّوُنَ؛
گم شده را جز
گمراهان نمی‌خورند.»
کتاب آشنایی با ابواب فقه،ص۱۲۸-۱۳۰.
