• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لبّ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: لبّ (قاموس قرآن (جلد ۶))
مقالات مرتبط: لبّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)، لُبّ (لغات‌قرآن)، لب (مقالات مرتبط).
دیگر کاربردها: لب (ابهام‌زدایی).


لُبّ (به ضم لام و تشدید باء) از واژگان قرآن کریم به معنای مغز و عقل است و جمع آن در قرآن به صورت اَلْباب آمده و جمعا ۱۶ بار در کلام الله به کار رفته است.


لُبّ
[۱] قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۷۶.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۳۳.    
[۳] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۶۵.    
به معنای مغز و عقل است.
یکی از معانی لبّ چنانکه در مصباح و صحاح و غیره آمده مغز است مانند مغز بادام و گردو و آن در قرآن پیوسته جمع آمده و مقصود عقل است.
[۴] فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ص۵۴۷.    
[۵] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۱، ص۲۱۶.    


(وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ یا اُولِی‌ الْاَلْبابِ‌)
[۶] بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.    
یعنی‌: «ای انسان‌های متفکّر در قصاص زندگی هست و اگر بیاندیشید خواهید دانست».
[۷] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۳۳.    
[۸] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۶۵۷.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۸۱.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۱۸۹.    

در مجمع می‌گوید: الباب به معنی عقول و مفرد آن لبّ است. راغب می‌گوید: لبّ یعنی عقل خالص و نا آلوده... به قولی آن عقل پاک شده است هر لبّ عقل است ولی هر عقل لبّ نیست.
[۱۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۸۱.    
[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۱۸۹.    
[۱۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۳۳.    

پس مراد از اولی الالباب در قرآن صاحبان تفکر و‌ اندیشه و درک‌اند.
از آن جمله خداوند چهار بار انسان‌های متفکّر را مورد خطاب قرار داده و «یا اُولِی‌ الْاَلْبابِ‌» فرموده است، چنانکه در آیه فوق.
(وَ اتَّقُونِ یا اُولِی‌ الْاَلْبابِ‌)
[۱۴] بقره/سوره۲، آیه۱۹۷.    
‌«ای خردمندان از عذاب من و عدالت من بترسید».
[۱۵] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۷۹.    
[۱۶] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۱۷.    
[۱۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۲۵.    
[۱۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۵۳.    

(فَاتَّقُوا اللَّهَ یا اُولِی‌ الْاَلْبابِ‌)
[۱۹] مائده/سوره۵، آیه۱۰۰.    
[۲۰] طلاق/سوره۶۵، آیه۱۰.    
(از مخالفت خدا بپرهيزيد اى صاحبان خرد)
[۲۱] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۴.    
[۲۲] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۴۹.    
[۲۳] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۱۸.    
[۲۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۴.    
[۲۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۱۹۳.    

در بقیّه آیات تذکّر و عبرت را متوجّه آنها فرموده است‌: (لَقَدْ کانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاُولِی‌ الْاَلْبابِ‌)
[۲۶] یوسف/سوره۱۲، آیه۱۱۱.    
(به راستى در سرگذشت آنها عبرتى براى صاحبان انديشه بود)
[۲۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۸.    
[۲۸] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۸۰.    
[۲۹] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۸۲.    
[۳۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۱۶.    
[۳۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۳۱۵.    
و (اِنَّما یَتَذَکَّرُ اُولُوا الْاَلْبابِ‌)
[۳۲] زمر/سوره۳۹، آیه۹.    
(تنها خردمندان متذكر مى‌شوند)
[۳۳] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵۹.    
[۳۴] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۴۳.    
[۳۵] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۷۱.    
[۳۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۶۷.    
[۳۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۵۳.    


الباب جمعا ۱۶ بار در کلام الله به کار رفته است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۷۶.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۳۳.    
۳. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۶۵.    
۴. ↑ فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ص۵۴۷.    
۵. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۱، ص۲۱۶.    
۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.    
۷. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۳۳.    
۸. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۶۵۷.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۸۱.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۱۸۹.    
۱۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۸۱.    
۱۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۱۸۹.    
۱۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۳۳.    
۱۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۹۷.    
۱۵. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۷۹.    
۱۶. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۱۷.    
۱۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۲۵.    
۱۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۵۳.    
۱۹. ↑ مائده/سوره۵، آیه۱۰۰.    
۲۰. ↑ طلاق/سوره۶۵، آیه۱۰.    
۲۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۴.    
۲۲. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۴۹.    
۲۳. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۱۸.    
۲۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۴.    
۲۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۱۹۳.    
۲۶. ↑ یوسف/سوره۱۲، آیه۱۱۱.    
۲۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۸.    
۲۸. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۸۰.    
۲۹. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۸۲.    
۳۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۱۶.    
۳۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۳۱۵.    
۳۲. ↑ زمر/سوره۳۹، آیه۹.    
۳۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵۹.    
۳۴. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۴۳.    
۳۵. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۷۱.    
۳۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۶۷.    
۳۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۵۳.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "لبّ"، ج۶، ص۱۷۶.    


رده‌های این صفحه : عقل | مغز | مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره بقره | واژه شناسی واژگان سوره زمر | واژه شناسی واژگان سوره طلاق | واژه شناسی واژگان سوره مائده | واژه شناسی واژگان سوره یوسف
جعبه ابزار