• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لُبّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





لُبّ (به ضم لام و تشدید باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای عقل است.
از مشتقات این واژه که در «نهج‌البلاغه» آمده، لَبيب (به فتح لام) به معنای عاقل است.



لُبّ يكى از معانى لبّ مغز است مانند مغز بادام و گردو و منظور از آن در «نهج‌البلاغه» عقل است.
طبرسی فرموده: الباب به معنى عقول و مفرد آن «لبّ» است.
راغب گويد: لبّ يعنى عقل خالص و ناآلوده.
على هذا هر لبّ، عقل است ولى هر عقل، لبّ نيست.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - لُبَّكَ - نامه ۴۴ (خطاب به زیاد‌ بن‌ ابیه)

امام (صلوات‌الله‌علیه) آن‌گاه كه شنيد معاویه به زیاد بن ابیه نامه مى‌نويسد تا او را بفريبد به وى نوشت:
«وَ قَدْ عَرَفْتُ أَنَّ مُعاويَةَ كَتَبَ إِلَيْكَ يَسْتَزِلُّ لُبَّكَ، وَ يَسْتَفِلُّ غَرْبَكَ، فاحْذَرْهُ، فَإِنَّما هُوَ الشَّيْطانُ.»
«من اطّلاع يافتم كه معاويه نامه‌اى برايت نوشته، تا عقلت را بدزدد و عزم و تصميمت را درهم بشكند، از او برحذر باش كه شیطان است.» يعنى «مى‌خواهد عقل تو را لغزش دهد.» «يستفلّ» با «فاء» از فلل به معنى طلب فلول و سستى است يعنى‌ «مى‌خواهد حدّت و شدّت عزم تو را سست كند.»


۲.۲ - اللَّبيبِ - نامه ۳۳ (خطاب به قثم‌ بن‌ عباس)

لَبيب به معنای عاقل است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) به قثم بن عبّاس فرماندار مکّه مى‌نويسد:
«فَأَقِمْ عَلَى ما في يَدَيْكَ قِيامَ الْحازِمِ الصَّليبِ، وَ النّاصِحِ اللَّبيبِ، التّابِعِ لِسُلْطانِهِ، الْمُطيعِ لاِمامِهِ.»
«در حكومت خودت استوار باش مانند هوشيار سرسخت و خيرخواه و خردمند، پيرو حكومت و فرمانبر امام امّت.»


مواردى از لبّ در «نهج‌البلاغه» است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۲۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۶۴.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۸۱.    
۴. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۷۳۳.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۴، نامه ۴۴.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۷۶، نامه ۴۴.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۵، نامه ۴۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۴۹، نامه ۴۴.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۵۸.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۵۹.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۶۱.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۸۴.    
۱۳. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۷۸.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۵۸، نامه ۳۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۶۵، نامه ۳۳.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۰۷، نامه ۳۳.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۵، نامه۳۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۱۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۱۵.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۳۱.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۴۸.    
۲۲. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۳۸.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۴۰، نامه ۳۱.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۰، نامه ۴۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «لبب»، ج۲، ص۹۲۷.    






جعبه ابزار