• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قیاس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قیاس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: قیاس.


قِيَاس (به کسر قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای اندازه‌گیری چیزی به‌اندازه چیز دیگر است.
این واژه سه بار در نهج‌البلاغه به کار رفته است.


قِيَاس
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۸۶.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۹۸.    
به معنای اندازه‌گیری چیزی به‌ اندازه چیز دیگر است. در لغت آمده: قاس الشی‌ء بغیره قیسا و قیاسا: قدّره علی مثاله
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۸.    


به برخی از مواردی که در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - یُقاسُ - خطبه ۲ (اهل بیت)

امام علی (علیه‌السلام) درباره اهل بیت (صلوات‌الله‌علیهم) فرمودند:
«لا یُقاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی‌اللَّهُ‌عَلَیْهِ‌وَ‌آلِهِ‌وسلًم) مِنْ هَذِهِ الْأُمَّهِ أَحَدٌ وَ لا یُسَوَّی بِهِمْ مَنْ جَرَتْ نِعْمَتُهُمْ عَلَیْهِ أَبَداً هُمْ أَساسُ الدّینِ وَ عِمادُ الْیَقینِ.»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰، خطبه ۲.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۴-۲۵، خطبه ۲.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷، خطبه ۲.    

«احدى از اين امّت را با آل محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مقايسه نتوان كرد. آنان كه ريزه‌خوار خوان نعمت آل‌محمّدند با آن‌ها برابر نخواهند بود. آن‌ها اساس دينند و اركان یقین.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷، خطبه ۲.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۲.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۴.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۰۵.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲۳.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۳۸.    
)


۲.۲ - يُقاسُ - خطبه ۱۸۲ (حق تعالی)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) درباره حق تعالی فرمودند:
«وَ لا يُدْركُ بِالْحَواسِّ، وَ لا يُقاسُ بِالنّاسِ.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۷، خطبه ۱۸۲.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۲۷، خطبه ۱۷۰.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱۸۲.    

«با حواس درک نمى‌شود، و با بشر مقايسه نمى‌گردد.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵، خطبه ۱۸۲.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۵۱.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳۰۰.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۸۸.    
)


۲.۳ - تُقايِسَنا - خطبه ۱۴۳ (دعای استسقاء)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در دعای استسقاء فرمودند:
«اللَّهُمَّ... وَ لا تُخاطِبَنا بِذُنوبِنا، وَ لا تُقايِسَنا بِأَعْمالنا.»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۰۸، خطبه ۱۴۳.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۳۵، خطبه ۱۳۹.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۰، خطبه ۱۴۳.    

«خدایا ما را با گناهان مخاطب قرار مده و با اعمالمان بلاها را مقایسه و‌ اندازه‌گیری مفرما.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۳، خطبه ۱۴۳.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۴.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۵۹۹.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۷۷.    
)
این کلمه سه بار در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۸۶.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۹۸.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۸.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰، خطبه ۲.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۴-۲۵، خطبه ۲.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷، خطبه ۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷، خطبه ۲.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۲.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۰۵.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲۳.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۳۸.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۷، خطبه ۱۸۲.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۲۷، خطبه ۱۷۰.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱۸۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵، خطبه ۱۸۲.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۰.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۵۱.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳۰۰.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۸۸.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۰۸، خطبه ۱۴۳.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۳۵، خطبه ۱۳۹.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۰، خطبه ۱۴۳.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۳، خطبه ۱۴۳.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۰.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۴.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۵۹۹.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۷۷.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قیاس»، ج۲، ص۸۸۶.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 143 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 182 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 2 نهج البلاغه
جعبه ابزار