• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قَضْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قَضْم (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: اکل (مفردات‌قرآن)، أُکُل (لغات‌قرآن)، خوردن.


قَضْم (به فتح فاف) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای خوردن و به قولی، خورد کردن و شکستن با دندان است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) و ... از این واژه استفاده نموده است.


قَضْم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۶۶.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۱۴۰.    
به معنای خوردن و به قولی، خورد کردن و شکستن با دندان آمده است. «قَضِمَ‌ الشيءَ قَضْماً: اكلهُ‌ و قيل كسرهُ‌ باطراف اسنانهِ‌».
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۶۰.    


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - تَقْضَمُهُ - نامه ۴۵ (خطاب به عثمان بن حنیف)

امام علی (علیه‌السلام) به‌ عثمان بن حنیف فرماندار بصره می‌نویسد:
«فَانْظُرْ إِلَى مَا تَقْضَمُهُ مِنْ هذَا الْمَقْضَمِ، فَمَا اشْتَبَهَ عَلَيْكَ عِلْمُهُ فَالْفِظْهُ، وَ مَا أَيْقَنْتَ بِطِيبِ وُجُوهِهِ فَنَلْ مِنْهُ»؛
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۶، نامه ۴۵.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۷۸، نامه ۴۵.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    

«بنگر به آنچه در دندان می‌گیری از این خوردنی، آنچه بر تو مشتبه شده کنار بیانداز و آنچه به حلال بودنش یقین کرده‌ای، از آن استفاده کن».
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱، نامه۴۵.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
(شرح‌های نامه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۱.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۱.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۹۲.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۰۷.    
)

۲.۲ - قَضَمَ - خطبه ۱۵۹ (درباره پیامبر)

درباره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) فرموده است:
«قَضَمَ الدُّنْيَا قَضْماً وَ لَمْ يُعِرْهَا طَرْفاً»؛
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۴۷، خطبه ۱۵۹.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۷۴، خطبه ۱۵۵.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۸، خطبه ۱۶۰.    

«دنیا را به دندان گرفت به دندان گرفتنی (دهان خود را از آن پر نکرد) نگاهی به آن عاریه نداد (نگاهی به آن نکرد)».
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۴۹، خطبه ۱۶۰.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص ۵۱۲.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص ۵۲۰.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۲۴۳.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۹، ص۳۷۳.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۵.    
)

۲.۳ - تَقْضَمُهَا - خطبه ۲۲۳ (درباره دنیا)

«فِي فَمِ جَرَادَة تَقْضَمُهَا!»؛
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۵۶، خطبه ۲۲۳.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۴۵، خطبه ۲۱۹.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۷، خطبه ۲۲۴.    

«على را با نعمت‌هاى فناپذير و لذّت‌هاى نابود شدنى دنيا چه كار!».
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۳.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۵۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۶۰.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۴۲۰.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۹۷.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۴۶.    
) در «جرد» گذشت.
(ببینید: جرد (مفردات‌نهج‌البلاغه))


این ماده پنج بار در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۶۶.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۱۴۰.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۶۰.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۶، نامه ۴۵.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۷۸، نامه ۴۵.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱، نامه۴۵.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۱.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۱.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۹۲.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۰۷.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۴۷، خطبه ۱۵۹.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۷۴، خطبه ۱۵۵.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۸، خطبه ۱۶۰.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۴۹، خطبه ۱۶۰.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص ۵۱۲.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص ۵۲۰.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۲۴۳.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۹، ص۳۷۳.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۵.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۵۶، خطبه ۲۲۳.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۴۵، خطبه ۲۱۹.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۷، خطبه ۲۲۴.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۳.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۵۵.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۶۰.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۴۲۰.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۹۷.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۴۶.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قضم»، ج۲، ص۸۶۶.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 159 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 223 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 45 نهج البلاغه
جعبه ابزار