قَرْیَه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَرْیَه: (وَ لِتُنْذِرَ اُمَّ الْقُری) «قَرْیَه» در اصل از مادّه
«قَرْی» (بر وزن نهی) به معنای جمع شدن آمده و چون قریه مرکز اجتماع افراد بشر است این نام بر آن اطلاق شده است. از اینجا روشن می‌شود که: «قریه» تنها به معنای «روستا» نیست، بلکه هر گونه آبادی و مرکز اجتماع انسان‌ها اعم از روستا و شهر را شامل می‌شود و در بسیاری از
آیات قرآن نیز این کلمه به «شهر» یا «هر گونه آبادی» اعم از شهر و روستا اطلاق شده است، در مقابل
«بدو» که به بیابان اطلاق می‌شود. بر این اساس «قریه» در اصل، نام برای محلی است که مردم در آن جمع می‌شوند و گاهی به خود انسان‌ها نیز «قریه» گفته می‌شود، بنابراین مفهوم گسترده‌ای دارد که هم شهرها را شامل می‌گردد و هم روستاها را؛ هر چند در
زبان فارسی معمولی تنها به روستا اطلاق می‌شود؛ ولی در لغت عرب و در
قرآن مجید، کراراً به شهرهای مهم و عمده مانند «
مصر» و «
مکّه» و امثال آن اطلاق شده است. منظور از «قَرْیَة» در
سوره عنکبوت همان شهر «سدوم» و شهرها و آبادی‌های اطراف آن‌ها است که
قوم لوط در آن می‌زیستند و بعضی تعداد جمعیت آن‌ها را هفتصد هزار نفر شمرده‌اند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
قَرْیَه:
(وَ هَذَا کِتَابٌ اَنزَلْنَاهُ مُبَارَکٌ مُّصَدِّقُ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لِتُنذِرَ اُمَّ الْقُرَی وَ مَنْ حَوْلَهَا وَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلَی صَلاَتِهِمْ یُحَافِظُونَ) (و این کتابی است مبارک و هماهنگ با آنچه پیش از آن آمده که ما آن را نازل کردیم تا مردم را بشارت دهی و تا امّ‌القری و کسانی را که گرد آن هستند (ساکنان سرزمین وحی و همه جهانیان را) بترسانی.
یقین بدان کسانی که به
آخرت ایمان دارند به آن ایمان می‌آورند؛ در حالی که نسبت به نمازهای خویش مراقبت می‌کنند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مقصود از‌ام القری مکه مکرمه و غرض از انذار آن انذار اهل آن است و مقصود از اطرافیان آن اهالی قرا و شهرستان‌های روی زمین و یا به گفته بعضی‌ها بلاد مجاور آن است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ کَم مِّن قَرْیَةٍ اَهْلَکْنَاهَا فَجَاءهَا بَاْسُنَا بَیَاتًا اَوْ هُمْ قَآئِلُونَ) (چه بسیار شهرها و آبادی‌ها که آن‌ها را بر اثر
گناه فراوانشان هلاک کردیم و عذاب ما شب هنگام یا در روز هنگامی که استراحت کرده بودند به سراغشان آمد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: این آیه سنتی را خاطر نشان آنان می‌سازد که
خداوند در
مشرکین امم گذشته جاری می‌ساخته است و آن این بوده که وقتی مردم غیر از خدا اولیای دیگری اتخاذ می‌کردند خداوند آنان را به عذابی که در روز یا در شب نازل می‌کرده هلاکشان می‌ساخته و پس از دیدن
عذاب به
ظلم خود اعتراف می‌نمودند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَ مَا اَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ اِلاَّ رِجَالًا نُّوحِی اِلَیْهِم مِّنْ اَهْلِ الْقُرَی اَفَلَمْ یَسِیرُواْ فِی الاَرْضِ فَیَنظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَدَارُ الآخِرَةِ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ اتَّقَواْ اَفَلاَ تَعْقِلُونَ) (و ما نفرستادیم پیش از تو جز مردانی از اهل آبادی‌ها که به آن‌ها
وحی می‌کردیم. آیا مخالفان دعوت تو در زمین سیر نکردند تا ببینند سرانجام کسانی که پیش از آن‌ها بودند چگونه شد و سرای آخرت برای
پرهیزگاران بهتر است؛ آیا فکر نمی‌کنید؟! )
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در این آیه این معنا را بیان می‌کند که انبیای گذشته نیز
فرشته نبوده‌اند، بلکه از میان همین مردم مبعوث می‌شدند، مردانی از اهالی آبادی‌های خود بودند و با مردم آبادی خود نشست و برخاست می‌کردند و همه ایشان را می‌شناختند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(اِنَّا مُنزِلُونَ عَلَی اَهْلِ هَذِهِ الْقَرْیَةِ رِجْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ) (ما بر اهل این شهر و آبادی به خاطر گناهانشان عذابی از آسمان فرو می‌فرستیم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: این آیه می‌فرماید که غیر از تو و خانواده‌ات آنچه در قریه هست به خاطر فسق‌هایی که می‌کردند، دچار عذابی می‌شوند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا اَصْحَابَ الْقَرْیَةِ اِذْ جَاءهَا الْمُرْسَلُونَ) (و برای آن‌ها، اصحاب شهر
انطاکیه را مثال بزن؛ هنگامی که فرستادگان خدا به سوی آنان آمدند)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: معنا چنین باشد که برای آن‌ها اصحاب قریه را که چنین و چنان بودند مثل بزن.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَ کَاَیِّن مِّن قَرْیَةٍ عَتَتْ عَنْ اَمْرِ رَبِّهَا وَ رُسُلِهِ فَحَاسَبْنَاهَا حِسَابًا شَدِیدًا وَ عَذَّبْنَاهَا عَذَابًا نُّکْرًا) (چه بسیار شهرها و آبادی‌ها که اهل آن از فرمان خدا و پیامبرانش سرپیچی کردند و ما به شدّت به حسابشان رسیدیم و به مجازات بی‌سابقه‌ای گرفتار ساختیم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از قریه، اهل قریه است که به نحو مجاز از اهل قریه به قریه تعبیر می‌کنند، نظیر آیه
(وَ سْئَلِ الْقَرْیَةَ) که منظور سؤال از اهل قریه است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قَرْیَه»، ص۴۴۰.
