قلد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَلْد (به فتح الف و سکون لام)، از
واژگان قرآن کریم به معنای تابیدن است.
مشتقات
قَلْد که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
قَلائِد (به فتح قاف) جمع قِلادة (به کسر قاف) به معنای قربانی‌های طوق‌دار،
مَقالِید (به فتح میم) جمع مِقْلَد و مِقْلاد به معنای کلیدها یا خزائن است.
قَلْد (بر وزن
فَلْس) به معنای تابیدن است.
«قلد الحبل: فتله» یعنی ریسمان را تابید، قلید و مقلود به معنی تابیده است.
قِلادة به کسر قاف تابیده‌ای است که به گردن بندند از ریسمان باشد یا نقره یا چیز دیگر.
به مواردی از
قَلْد که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْیَ وَ لَا الْقَلائِدَ...) «به عبادت‌ها و علائم
خداوند و به
ماه حرام و به قربانی‌ها و قربانی‌های طوق‌دار بی‌احترامی نکنید و مزاحمت ننمائید.»
قَلائِد جمع قِلادة و آن مثل لنگه کفش و غیره است که به گردن قربانی می‌بندند تا معلوم شود قربانی است و کسی متعرّض آن نشود مراد از قلائد در
آیه قربانی‌های طوق‌دار است.
(خداوند آفريدگار همه چيز است و حافظ و نگهبان بر همه اشياست.)
(لَهُ مَقالِیدُ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ...) (كليدهاى آسمانهاو زمين از آن اوست؛ روزى را براى هر كس بخواهد گسترده مى‌سازد يا تنگ مى‌گيرد...)
در
اقرب الموارد گوید: مقلاد به معنی کلید و خزانه... جمع آن مقالید است.
در
مجمع واحد آن را مِقْلَد و مِقْلاد و معنی آن را مفتاح و
خزانه نقل کرده است.
ولی در
کشّاف و
جوامع الجامع آن را کلیدها معنی کرده و گفته از لفظ خود مفرد ندارد و کشاف به قولی مفرد آن را مقلید نقل می‌کند.
پس مقالید در
آیه به معنی کلیدها یا خزائن است و خزانه‌های آسمان و زمین برای خداست یعنی او مالک امر و حاکم آنهاست. ولی نگارنده به قرینه:
(وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ) (...خزاين آسمانها و زمين از آنِ خداست...)
ترجیح می‌دهم که مراد خزائن باشد و در «خزن»
راجع به آن صحبت شده است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده :
«وَ قَذَفَتْ اِلَیْهِ السَّمَاوَاتُ وَ الْاَرْضُونَ مَقَالِیدَهَا» «آسمانها و زمین‌ها کلیدهای خود را به سوی خدا انداخته‌اند.»
امام علی (علیه‌السلام) در وصف
امام عصر (علیه‌السّلام) فرموده:
«وَ تُخْرِجُ لَهُ الْاَرْضُ مِنْ اَفَالِیذِ کَبِدِهَا وَ تُلْقِی اِلَیْهِ سِلْماً مَقَالِیدَهَا»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قلد»، ج۶، ص۳۰.
