• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قطران (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قَطِران (به فتح قاف و کسر طاء)، قَطْران (به فتح قاف و سکون طاء) و قِطْران به کسر قاف و سکون طاء، یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معانی پیراهن گناهکارانی که از مادّه چسبنده، سیاه رنگ و بدبو است.



قَطِران،(سَرابِیلُهُمْ مِنْ‌ قَطِرانٍ‌)(لباس‌هايشان از قطران (مادّه چسبنده بدبوى قابل اشتعال‌) است...) طبرسی فرموده: در آن سه وجه است.
۱: به فتح قاف و کسر طاء.
۲: به فتح قاف و سکون طاء.
۳: به کسر قاف و سکون طاء.
در اقرب نیز چنین آمده است.
[۸] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.
بعضی آن را «قطر آن» خوانده‌اند یعنی مس مذابی که حرارتش به نهایت رسیده است. در مجمع فرموده: قطران چیزی است سیاه، بدبو، چسبنده که آن را بر شتر می‌مالند یعنی پیراهن گناهکاران از این‌گونه چیز است و روی بدنشان را پوشانده است.
در کشّاف گفته: آن صمغی است که از درختی به نام ابهل ترشّح می‌کند آن‌را می‌پزند و شتر آبله‌دار را روغن مالی می‌کنند در حرارت آن دانه‌های آبله و حتی پوست شتر می‌سوزد و گاهی به جوف آن هم می‌رسد آن سیاه رنگ و بدبو است. در مصباح و قاموس و اقرب نیز نظیر کشّاف گفته‌اند.
[۱۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.



ناگفته نماند: قطران فقط یک‌بار در قرآن مجید آمده و نکره است یعنی پیراهن آنها از قطران به خصوصی است. در روایت ابی الجارود از حضرت باقر (علیه‌السّلام) قطران مس مذاب شدید الحراره معنی شده ولی سند آن درست نیست.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۶۷۷.    
۳. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۹، ص۲۹۱.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۴۶۰.    
۵. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۵۰.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ج۱، ص۲۶۱.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۹۶.    
۸. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۹۵.    
۱۰. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۵، ص۱۰۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۹۹.    
۱۲. زمخشری، جارالله، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۲، ص۵۶۷.    
۱۳. فیومی، ابوالعباس، مصباح المنیر، ج۲، ص۵۰۷.    
۱۴. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۴۶۳.    
۱۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قطران»، ج۶، ص۱۹.    






جعبه ابزار