قضیه رباعیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قضیه رباعیه، یکی از اصطلاحات
علم منطق و عبارت است از قضیه‌ای که هم رابطه در آن مذکور باشد و هم جهت.
قضیه‌ای که هم
رابطه در آن مذکور باشد و هم
جهت را در اصطلاح قضیه رباعیه گویند، مانند این قضیه که «هر مثلث متساوی الاضلاعی ضرورة متساوی الزوایا است». چنین قضیه‌ای دارای چهار جزء است.
قضیه حملی به اعتبار رابط بر دو گونه تقسیم شده است؛ تقسیم به زمانی و غیر زمانی، و تقسیم به ثنائی و غیر آن.
تقسیم دوم، عبارت است از تقسیم قضیه به لحاظ اجزای ملفوظ آن. قضیه به این لحاظ بر سه قسم است: ثنائی، ثلاثی، رباعی.
هر قضیه‌ای که فقط مشتمل بر «محکومٌ علیه» و «محکومٌ به» (
موضوع و
محمول) باشد و «رابطه» در آن مذکور نباشد «ثنائیه» خوانده می‌شود (به اعتبار ذکر دو جزء قضیه، یعنی موضوع و محمول)، و اگر «رابطه» در آن مذکور باشد «ثلاثیه» گفته می‌شود (به اعتبار ذکر سه جزء قضیه، یعنی موضوع و محمول و رابطه)، و اگر علاوه بر ذکر رابطه، «جهت» هم در آن مذکور باشد آن را «رباعیه» خوانند.
«چون جهت و رابطه هردو مذکور بود قضیه رباعی باشد. چه جهت اقتضای زیادت معنی کند بر آن سه معنی (موضوع و محمول و رابطه) که گفته‌ایم».
قضایایی که «وجود مطلق» در آنها محمول باشد چون محتاج رابطه نیستند، «ثنائیه» خواهند بود.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه رباعیه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۲/۲۶. محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۱۸۹.
