قسم - به فتح قاف و سین (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

قَسَم (به فتح الف و سین) از واژگان قرآن کریم به معنای سوگند است.
افعال قسم در قرآن از باب افعال، مفاعله و تفاعل آمده است‌.
بیشتر از باب افعال آمده است.
مشتقات قَسَم که در آیات قرآن آمده عبارتند از:

---

قَسَم (بر وزن فرس) به معنای سوگند است.
«اقسم باللّه» یعنی سوگند یاد کرد به خدا.
اصل آن چنان‌که راغب گفته از قسامه است.
قسامه بنابر قول اقرب الموارد جماعتی است که بر چیزی سوگند می‌خورند و آن را می‌گیرند و یا به چیزی گواهی می‌دهند.
راغب گفته: قسامه سوگندهایی است که بر اولیاء مقتول تقسیم می‌شود. یعنی چون ادّعا کردند زید عمرو را کشته باید هر یک در صورت عدم شاهد بر ادعای خویش قسم بخورند. علی هذا معنای قسمت در قسم به معنی سوگند نیز ملحوظ است.

---

به مواردی از قَسَم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - لَقَسَم (آیه ۷۶ سوره واقعه)

(وَ اِنَّهُ‌ لَقَسَمٌ‌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِیمٌ‌)
«اگر بدانید آن سوگند بزرگی است.»

۲.۲ - اَقْسَمُوا (آیه ۱۰۹ سوره انعام)

(وَ اَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ اَیْمانِهِمْ...)
(آن‌ها با نهايت اصرار، به خدا سوگند ياد كردند كه اگر معجزه‌اى براى آنان بيايد، حتما به آن ايمان مى‌آورند.)

۲.۳ - اُقْسِمُ‌ (آیه ۳۸ سوره حاقه)

(فَلا اُقْسِمُ‌ بِما تُبْصِرُونَ. وَ ما لا تُبْصِرُونَ‌)
(سوگند به آن‌چه مى‌بينيد- و آن‌چه نمى‌بينيد.)

۲.۴ - قاسَمَهُما (آیه ۲۱ سوره اعراف)

(وَ قاسَمَهُما اِنِّی لَکُما لَمِنَ النَّاصِحِینَ‌.)
«یعنی سوگند اکید یاد کرد که من به شما از خیر خواهانم.»

۲.۵ - تَقاسَمُوا (آیه ۴۹ سوره نمل)

(قالُوا تَقاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَیِّتَنَّهُ وَ اَهْلَهُ‌)
«گفتند سوگند یاد کنید به خدا که صالح و اهلش را شب هنگام مقتول می‌کنیم.»

---