• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قرض (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قرض (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: قرض (مفردات‌قرآن)، قَرْض (لغات‌قرآن)، قرض.


قَرض (به فتح قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای نوعی از بریدن و بریدن با دندان و به معنای وام است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: قُراضِه (به ضم قاف) به معنای چیزهای کوچکی که بریده و ریخته می‌شود. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره زهد و ... از این واژه استفاده نموده است.


قَرض
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۴.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۲۶.    
نوعی است از بریدن، قطع مکان و گذشتن از آن را قطع مکان و قرض مکان گویند چنانکه راغب گفته است. طبرسی گوید: اصل آن بریدن با دندان است و وام را قرض گویند که شخص مقداری از مال خویش بریده و به دیگری می‌دهد.
قُراضِه به معنای چیزهای کوچکی که بریده و ریخته می‌شود.
[۳] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۲۷.    


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره زاهدان به نوف بکالی فرموده است:«طُوبَى لِلزَّاهِدِينَ... ثُمَّ قَرَضوا الدُّنْيَا قَرْضاً عَلَى مِنْهَاجِ الْمَسِيحِ »
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۹۴، حکمت ۹۹.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۴، حکمت ۱۰۴.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۸۶، حکمت ۱۰۴.    
یعنی دنیا را قطع کرده و از آن گذشتند مانند عیسای مسیح که سنگی روی سنگی نگذاشت.
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵۷، حکمت ۱۰۴.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۹۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۹۸.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۶۱۵.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۵۷.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۶۵.    
)
به اباذر فرموده است: «فَلَوْ قَبِلْتَ دُنْيَاهُمْ لاََحَبُّوكَ، وَلَوْ قَرَضْتَ مِنْهَا لاََمَّنُوكَ.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۲، خطبه ۱۳۰.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۸، خطبه ۱۲۶.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۸، خطبه ۱۳۰.    
یعنی اگر دنیای آنها را قبول می‌کردی تو را دوست می‌داشتند و اگر مقداری از دنیا را بریده و به خود اختصاص می‌دادی (و با آنها كنار مى‌آمدى) تو را امان می‌دادند.
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۸۱.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۸.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۹۷.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۳۸.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۵۴.    
)
در وصف منافقان فرموده است: «يَتَقَارَضُونَ الثَّنَاءَ، وَيَتَرَاقَبُونَ الْجَزَاء»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸۶، خطبه ۱۹۴.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۱، خطبه ۱۸۹.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه ۱۹۴.    
یعنی ثناء و تعریف را به یکدیگر قرض می‌دهند و مراقب پاداش دادن به یکدیگرند.
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۹.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۴.    
(شرح‌های خطبه
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۹.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۱۰.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج، ص۱۷۹.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۶۷.    
) (تقارض بین الاثنین است.) مراد آن است که اگر یکی آن دیگری را ثنا گوید، بدین نظر است که او نیز چنان کند و هکذا اگر کاری برای دیگری کند، به خاطر عمل مقابله به مثل است و کاری «لله» نمی‌کنند.
قراضه چیزهای کوچکی که بریده و ریخته می‌شود. در مقام موعظه فرموده است: «فَلْتَكُنِ الدُّنْيَا أَصْغَرَ في أَعْيُنِكُمْ مِنْ حُثَالَةِ الْقَرَظِ، وَقُرَاضَةِ الْجَلَمِ»
[۳۱] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۱، خطبه ۱۲۹.    
[۳۲] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۷۵، خطبه ۳۲.    
[۳۳] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۶، خطبه۲۲.    
یعنی دنیا در نظرتان کوچک‌تر باشد از خرده ریزهای برگ درخت سلم و از قراضه‌های مقراض.
[۳۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۷.    
[۳۵] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۳۸.    
(شرح‌های خطبه:
[۳۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۵۲.    
[۳۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۲۸۶.    
[۳۸] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۵۷.    
[۳۹] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۱۷۵.    
) «حثاله» تفاله و چیز بی‌فایده مانند پوست دانه جو و برنج و امثال آن که از آنها می‌ریزد،
[۴۰] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۳۴۹.    
«جلم» مقراضی که موی گوسفند را با آن قطع می‌کنند،
[۴۱] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۳۰.    
«قرظ» درختی است که از برگ آن پوست را دباغی کنند.
[۴۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۸۹.    


مواردی زیادی این ماده در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۴.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۲۶.    
۳. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۲۷.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۹۴، حکمت ۹۹.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۴، حکمت ۱۰۴.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۸۶، حکمت ۱۰۴.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵۷، حکمت ۱۰۴.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۹۷.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۹۸.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۶۱۵.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۵۷.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۶۵.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۲، خطبه ۱۳۰.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۸، خطبه ۱۲۶.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۸، خطبه ۱۳۰.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۸۱.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۵.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۸.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۹۷.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۳۸.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۵۴.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸۶، خطبه ۱۹۴.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۱، خطبه ۱۸۹.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه ۱۹۴.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۹.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۴.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۹.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۱۰.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج، ص۱۷۹.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۶۷.    
۳۱. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۱، خطبه ۱۲۹.    
۳۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۷۵، خطبه ۳۲.    
۳۳. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۶، خطبه۲۲.    
۳۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۷.    
۳۵. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۳۸.    
۳۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۵۲.    
۳۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۲۸۶.    
۳۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۵۷.    
۳۹. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۱۷۵.    
۴۰. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۳۴۹.    
۴۱. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۳۰.    
۴۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۸۹.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قرض»، ج۲، ص۸۵۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 99 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 129 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 130 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 194 نهج البلاغه
جعبه ابزار