نَجَس (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَجَس (به فتح نون و جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای ضدّ
طهارت، ناپاک، هر چیز چرکین و غیر نظیف است.
نَجَس به معنای ضدّ طهارت، ناپاک، هر چیز چرکین و غیر نظیف است.
در
مجمع البیان فرموده:
«کلّ مستقذر نَجَسٌ یقال: رجل نَجَسٌ و امراة نَجَسٌ و قوم نَجَسٌ» یعنی: هر چیز چرکین و غیر نظیف نجس است و علت جمع نیامدن مصدریّت اصل است.
راغب گفته: نَجَاسَة به معنی قَذارة است و آن دو نوع است یکی آنکه با چشم قابل درک است دیگری با
بصیرت،
خداوند مشرکان را با وجه دوّم وصف کرد که فرموده
(اِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ) فیومی در
مصباح گفته:
«نَجِسَ الشّی‌ء فهو نَجَسٌ: اذا کان قذرا غیر نظیف» در
قاموس و اقرب الموارد گفته
«النَّجَس: ضدّ الطّاهر» نگارنده گوید: قَذَر (به فتح ق، ذ) در لغت چرکین بودن و ضدّ نظافت و نیز به معنی چرک آمده است و قَذِر (به فتح قاف و کسر ذال) به معنی چرکین و غیر نظیف می‌باشد.
به مواردی از
نَجَس که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(اِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا) (
مشرکان ناپاكند؛ پس نبايد بعد از اين سال به
مسجدالحرام نزديک شوند!)
ناگفته نماند
سوره توبه که این آیه از آن است در
سال نهم هجرت پس از
فتح مکّه نازل شده و به حکم آیه مشرکین از دخول به مسجد الحرام ممنوع شدند بنابر آنکه گفته شد معنی آیه چنین می‌شود: مشرکان فقط یک‌پارچه کثافت و پلیدی‌اند پس از امسال دیگر به مسجد الحرام نزدیک نشوند و ظاهرا مراد کثافت باطنی است نه اینکه مثل بول، غائط و سگ نجس‌اند.
به هر حال از آیه
نجاست مشرکان فهمیده نمی‌شود نجاست آنها و
اهل کتاب را باید از
روایات استفاده کرد در
المیزان گوید: تعلیل منع دخول مسجد الحرام به اینکه نجس‌اند، اعتبار نوعی قذارت در آنهاست مثل اعتبار نوعی
طهارت و
نزاهت در مسجد الحرام و این هر طور که باشد غیر از آن حکم است که با مشرکان نمی‌شود با رطوبت ملاقات کرد.
المنار گوید: قول جمهور که نجاست را معنوی گفته‌اند اظهر است ... امّا قول به اینکه اعیان آنها نجس است، نجاست در لغت قرآن بدین معنی نیست بلکه آن در لغت قرآن قذارت ذاتی و بد بویی ذات است و به شهادت حسّ وجود مشرکان مثل وجود سایر بشر است.
در مجمع فرموده: فقهاء در نجس العین بودن
کافر اختلاف کرده‌اند، ظهور آیه بر نجس العین بودن دلالت دارد، روایت شده:
عمر بن عبدالعزیز به عاملان خویش نوشت:
یهود و
نصاری را از دخول مساجد منع کنید که خدا فرموده:
(اِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ)... فقهاء ما گفته‌اند: هر که با رطوبت به کافر دست دهد باید دستش را آب بکشد...
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نجس»، ج۷، ص۱۴-۱۵.
