قاعده کُلُّ واحِدَةٍ مِنَ الصَّلوات الخَمس لابَدلَ لها الا الظُهر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ کُلُّ واحِدَةٍ مِنَ الصلوات الخَمس لابَدلَ لها الا الظُهر از
قواعد فقهی به معنای اینکه هیچ یک از
نمازهای پنج‌گانه جایگزین ندارد، مگر
نماز ظهر.
این قاعده در برخی کتب قواعد فقهی مطرح شده است.
نمازهای پنج‌گانه‌ای که خواندن آنها در
شبانه روز واجب است، هیچ کدام بدلی که با انجام دادن آن،
نماز ساقط گردد، ندارد، مگر نماز ظهر در
روز جمعه که اختلافی است آیا نماز جمعه جایگزین آن است یا نه؟
مبنای این اختلاف آن است که آیا واجب بر
مکلف در
روز جمعه، نماز ظهر است که با خواندن نماز جمعه ساقط می‌شود و نماز جمعه در حقیقت همان ظهر قصر شده به جهت دو خطبه است که در نماز جمعه ایراد می‌شود. بنابراین، نماز جمعه بدل نماز ظهر خواهد بود، یا اینکه واجب، نماز جمعه است که نمازی است مستقل و نه بدل از نماز ظهر، هرچند با خواندن آن، نماز ظهر ساقط می‌شود؟
ثمره بحث در جایی آشکار می‌شود که برای مکلف پس از خواندن یک رکعت از نماز جمعه عذری پدید آید که مانع ادامه رکعت دیگر گردد. بنابر دیدگاه بدلیت، نماز را به عنوان نماز ظهر تمام می‌کند، حال یا با نیّت عدول، بنابر قول برخی و یا بدون آن، لیکن بنابر دیدگاه مستقل بودن، به‌طور قطع، بدون نیّت عدول به ظهر، نماز ظهر محقق نمی‌شود و تحقق آن با عدول اختلافی است.
مستند این قاعده نسبت به مستثنا (بدل داشتن نماز ظهر) روایاتی است که دو
خطبه نماز جمعه را بدل از دو رکعت می‌دانند
و نسبت به مستثنا منه (بدل نداشتن دیگر نمازهای یومیه)
اجماع است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۳۴۸.
