قاعده لِلذَّکَرِ مِثلُ حَظِّ الاُنثَیَیْن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ لِلذکَرِ مِثلُ حَظِّ الاُنثَیَیْن از
قواعد فقهی به معنای اینکه
مرد دو برابر
زن ارث می‌برد.
عنوان قاعده در
قرآن کریم آمده است.
(يُوصِيكُمُ اللّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ....) از آن در باب ارث سخن گفته‌اند.
اصل در باب ارث این است که هرگاه وارث
میّت، زن و مرد باشند، ارث مرد دو برابر ارث زن خواهد بود، مگر مواردی که از آن استثنا شده است.
فرزندان میّت، اعم از
پسر و
دختر و نیز آنان که از طریق مرد متصل به میّت هستند، همچون
عمو، عمۀ پدری و مادری یا پدری و
جد و جده پدری و مادری یا پدری، بدون هیچ تردیدی مشمول قاعده‌اند و ارث میان آنان بر پایه دو برابر بودن ارث مرد نسبت به زن، تقسیم می‌شود.
در اینکه وارثان متشکل از مرد و زن، که اتصال آنان به میّت از طریق زن می‌باشد، مانند آنکه ورثه، نوه‌های دختری میّت، متشکل از پسر و دختر باشند، آیا مشمول قاعده هستند و ارث در میان آنان بر پایه قاعده تقسیم می‌شود، یا مشمول نیستند و ارث میان آنان یکسان و برابر تقسیم می‌گردد؟
مسئله اختلافی است. بنابر قول نخست، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد، بر خلاف قول دوم. مشهور قول دوم است،
بلکه بر آن ادعای
اجماع شده است.
جمعی قول نخست را برگزیده و قاعدۀ یاد شده را در این مورد نیز جاری دانسته‌اند.
بر اعتبار و حجّیت قاعدۀ یاد شده به آیه کریمه
(يُوصِيكُمُ اللّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ....) استناد کرده‌اند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۳۸۹.
