قاعده فراغ (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعده فراغ حکم به
صحت عمل، هنگام شکِّ بعد از اتمام عمل را گویند.
قاعده فراغ، از
قواعد فقهی مشهور و به معنای بنا گذاشتن بر درستی انجام عملی است که بعد از پایان آن در صحت آن
شک شده است؛ یعنی انجام عمل مُسلّم می‌باشد و فقط در صحت آن شک به وجود آمده است.
بنابراین، اگر پس از پایان کاری، شک پدید آید و
علت آن هم صحت و
فساد نفس عمل (نه اجزای آن) باشد، در آن جا قاعده فراغ جاری می‌گردد، ولی در جایی که شک در اثنای عمل، یعنی پس از پایان یافتن جزئی و شروع جزء دیگر، بروز نماید و سبب آن هم انجام یا عدم انجام یکی از اجزا باشد، به قاعده تجاوز عمل می‌شود؛ برای مثال، اگر نمازگزار در پایان
نماز شک کند که نماز را به طور صحیح و در حال
طهارت انجام داده یا این که هنگام ادای آن، بدون طهارت بوده است، این شک، شک بعد از فراغ است و او باید بر صحت نماز بنا گذاشته و به شک خود اعتنا نکند؛ ولی اگر شک در اثنای نماز پدید آید، مانند این که هنگام
رکوع شک کند
سوره را خوانده است یا نه، این شک، شک بعد از تجاوز از محل است.
قاعده تجاوز.
•
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۲۰، برگرفته از مقاله «قاعده فراغ».
