قاعده رضاع (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ رضاع از
قواعد فقهی به معنای اینکه شیر خوردن کودکی از زنی جز مادرش، همانند ولادت آن کودک از
مادر خود موجب
محرمیت می‌شود.
صورت کامل قاعدۀ رضاع
یَحرُمُ مِنَ الرِّضاع مایَحرُمُ مِنَ النَّسَب می‌باشد و به
الرضاع لُحمَةٌ کَلُحمَةِ النَّسَب نیز تعبیر شده است.
از آن در باب
نکاح و نیز برخی کتب دربردارنده قواعد فقهی سخن گفته‌اند.
رضاع به معنای شیر خوردن است و همچون ولادت (
نسب)، موجب علقه‌ای میان دو نفر یا بیشتر می‌شود، بدین‌معنا که احکامی که در حرمت نکاح و جواز نظر بر ولادت مترتب است، بر رضاع نیز بار می‌گردد.
بنابراین، همان‌گونه که با ولادت، مادر،
دختر،
خواهر،
عمه،
خاله، دختر برادر و دختر خواهر با کودک محرم می‌شوند و
ازدواج او با آنان
حرام است، با شیر خوردن کودک از زنی با شرایطی خاص، همین نسبت‌ها با عناوین هفت‌گانۀ یاد شده حاصل و از این طریق محرمیت ایجاد می‌شود.
آیا قاعدۀ رضاع تنها در محدودۀ عناوین هفت‌گانۀ یاد شده کاربرد دارد و رضاع تنها موجب محرمیت و حرمت ازدواج نسبت به آنان می‌شود یا عناوینی که در نسب ملازم با عناوین هفت‌گانه و متحد با آنها است را نیز در بر می‌گیرد، مانند مادر نوۀ انسان که در نسب، دختر یا
عروس او به شمار می‌رود؟ مسئله محل اختلاف است. قول نخست مشهور است.
قاعدۀ رضاع تنها شامل احکام محرمیت و حرمت ازدواج که بر نسب مترتب است، می‌شود و شامل سایر احکامِ مترتّب بر نسب نمی‌شود، مانند ارث بردن، وجوب
نفقه،
حق حضانت،
قصاص نشدن
پدر در برابر فرزند و ولایت پدر بر
فرزند، مگر در خصوص عدم تملّک فرد نسبت به پدر، مادر و فرزند در صورت
برده بودن آنان، که شامل پدر، مادر و فرزند رضاعی نیز می‌شود، همچنین در
ظهار که بنابر قول جمعی، تشبیه
زوجه به مادر رضاعی نیز تحقق بخش ظهار خواهد بود.
بر حجیت و اعتبار قاعده رضاع، به بعضی
آیات و
روایات مستفیض وارد شده از
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با این مضمون که آنچه از راه نسب حرام می‌شود، از راه رضاع نیز حرام می‌گردد، و نیز
اجماع، بلکه
ضروری دین،
استدلال و استناد کرده‌اند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۲۳۲.
