قاعده تَنزیل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ تَنزیل از
قواعد فقهی به معنای اینکه شیر دادن، در حصول محرمیّت، به منزلۀ
نَسَب می‌باشد.
از آن در باب
نکاح سخن گفته‌اند.
شیر دادن
کودک دیگری، با شرایطی موجب محرمیت می‌شود به قول مشهور، محرمیت ناشی از شیر دادن اختصاص به عناوین هفت‌گانه دارد که عبارت‌اند از
مادر،
خواهر،
دختر،
عمّه،
خاله، دختر برادر و دختر خواهر.
بنابراین، در صورت حصول عنوانی غیر از عناوین هفت‌گانۀ یاد شده، محرمیت تحقق نمی‌یابد، هرچند در نسب، آن عنوان، ملازم و متحد با یکی از عناوین یاد شده باشد، مانند عنوان مادر نوه انسان که از نظر نسبی،
ازدواج با او برای انسان
حرام است، زیرا مادر نوه شخص یا دختر او است و یا عروسش، در حالی‌که این عنوان (مادر نوه شخص) در حوزۀ
رضاع، موجب محرمیت نمی‌شود، از این‌رو، ازدواج مرد با زنی که نوه او را شیر داده است، حرام نیست. در مقابل
مشهور، برخی قائل به عموم منزلت (قاعده تنزیل) شده و تفاوتی میان دو حوزۀ نسب و رضاع قائل نشده و گفته‌اند: عنوان مادر نوه انسان، همان‌گونه که در نسب موجب محرمیت است، در رضاع نیز موجب محرمیت می‌باشد، بنابراین، زنی که نوۀ انسان را شیر داده بر
پدربزرگ آن کودک حرام خواهد شد.
از دیگر لوازم قول به عموم منزلت، به تصریح برخی، این است که اگر کسی پسر و دختری را از دو خانواده شیر دهد، برادران و خواهران هر یک از پسر و دختر نمی‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند، در حالی‌که طبق دیدگاه مشهور، در فرض یاد شده محرمیتی میان آنان وجود ندارد و ازدواجشان بدون اشکال است.
بر اعتبار و حجیت قاعده تنزیل به اطلاق
روایات وارد شده با این مضمون که آنچه از نسب حرام می‌شود، از رضاع نیز حرام می‌گردد، استناد کرده‌اند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۱۸۶.
