• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاعده توقیفی بودن عبادت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: توقیفی، عبادت.


قاعدۀ توقیفی بودن عبادت از قواعد فقهی به معنای لزوم به جا آوردن عبادت بدان‌گونه که شارع مقدس تشریع کرده است.
به این قاعده در بسیاری از ابواب فقه استناد کرده‌اند.


عبادات همچون نماز، روزه و حج همان‌گونه و با همان اجزا و شرایط انجام می‌گیرد که شارع مقدس تشریع کرده است و هیچ مکلّفی مجاز نیست در آن دخل و تصرف کند و آن را به گونه‌ای دیگر به جا بیاورد.
[۱] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۴، ص۶۱۴.    
[۲] آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۱۲، ص۳۴۸.    
به عنوان نمونه، نماز با تکبیرة الاحرام و گفتن «اللّٰهُ اکبر» آغاز می‌گردد و این، توقیفی است، بدین‌معنا که گفتن ذکری دیگر، هرچند هم معنای آن، از قبیل «اللّٰه اجلّ‌» و یا «اللّٰه اعظم» و یا جابه جا کردن کلمات و گفتن «اکبرُ اللّٰه» کفایت نمی‌کند و نماز باطل است.
[۳] شهید ثانی، روض الجنان، ج۲، ص۲۲۶.    
[۴] سبزواری، محمدباقر، ذخیرة المعاد، ج۲، ص۲۶۶.    



۱) اصل در نمازهای مستحب دو رکعتی بودن آنها است و خواندن بیش از دو رکعت یا کمتر جایز نیست، مگر مواردی که استثنا شده است. بر این مطلب به ادله‌ای از جمله قاعده توقیفی بودن عبادت استناد شده است، زیرا معروف از عمل صاحب شریعت، دو رکعت به جا آوردن است.
[۵] طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۳، ص۳۰.    

۲. نماز وتر یک رکعت است و جدای از نماز شفع گزارده می‌شود. یکی از ادلۀ آن، قاعدۀ توقیفیت عبادت است.
[۶] طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۳، ص۳۱.    

۳. برخی شرط صحّت اعتکاف را به جا آوردن آن در مسجدی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یا یکی از امامان (علیهم‌السّلام) در آن نماز جمعه گزارده، دانسته‌اند. بر این دیدگاه به ادله‌ای از جمله قاعدۀ یاد شده استناد کرده‌اند.
[۷] نراقی، احمد، مستند الشیعه، ج۱۰، ص۵۵۱.    

۴. وقت غسل جمعه بنابر قول مشهور، حد فاصل طلوع فجر و زوال خورشید است و مقدّم داشتن آن بر طلوع فجر، در غیر موارد استثنا شده جایز نیست. بر این نظر به ادله‌ای از جمله قاعدۀ توقیفیت عبادت استناد کرده‌اند، زیرا زمان تعیین شده برای غسل جمعه در شریعت، روز جمعه است نه پیش از آن.
[۸] همدانی، رضا، مصباح الفقیه، ج۶، ص۱۰.    

۵) از شرایط حج تمتع، گزاردن آن در سالی است که عمره تمتع گزارده شده است. بر این نظر به ادله‌ای از جمله این قاعده استناد شده است.
[۹] آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۱۲، ص۳۴۸.    



هرچند در کلمات فقها به مستند قاعدۀ یاد شده تصریح نشده است، لیکن استناد فقها به آن در موارد متعدد، بیانگر مسلم بودن قاعده نزد ایشان است.
[۱۰] سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۱۲، ص۳۵۶.    
[۱۱] سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۸، ص۱۷۳.    


۱. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۴، ص۶۱۴.    
۲. ↑ آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۱۲، ص۳۴۸.    
۳. ↑ شهید ثانی، روض الجنان، ج۲، ص۲۲۶.    
۴. ↑ سبزواری، محمدباقر، ذخیرة المعاد، ج۲، ص۲۶۶.    
۵. ↑ طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۳، ص۳۰.    
۶. ↑ طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۳، ص۳۱.    
۷. ↑ نراقی، احمد، مستند الشیعه، ج۱۰، ص۵۵۱.    
۸. ↑ همدانی، رضا، مصباح الفقیه، ج۶، ص۱۰.    
۹. ↑ آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۱۲، ص۳۴۸.    
۱۰. ↑ سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۱۲، ص۳۵۶.    
۱۱. ↑ سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۸، ص۱۷۳.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۱۹۲.    


رده‌های این صفحه : عبادات | قواعد فقهی
جعبه ابزار