قاعده تقدیم اظهر بر ظاهر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ تقدیم اظهر بر ظاهر از
قواعد اصولی، همراه قاعدۀ تقدیم
نصّ بر
ظاهر به معنای مقدّم داشتن دلیل اظهر یا نصّ، بر دلیل ظاهر، هنگام
تعارض میان آن دو دلیل است.
از آن در
اصول فقه سخن گفته‌اند.
چنانچه یکی از دو دلیل به ظاهر متعارض، در دلالت بر مدلول خود در مقایسه با دلیل دیگر، از ظهور بیشتر و یا صراحت برخوردار باشد، دلیل نخست (اظهر یا نصّ) بر دلیل دوم (ظاهر) مقدّم می‌شود و در حقیقت دلیل اظهر یا نصّ قرینه و شاهدی بر این مطلب خواهد بود که ظاهر - آن‌گونه که ظاهر بر آن دلالت دارد - مقصود
متکلّم نیست، و بدین‌گونه میان دو دلیل جمع و تعارض بر طرف می‌گردد. به عنوان مثال، در
عام و خاص، دلیل عام «علما را اکرام کن» نسبت به هر عالمی، هرچند فاسق، ظهور در تعمیم دارد، لیکن دلیل خاص «عالمان فاسق را اکرام نکن» در عدم اکرام عالم فاسق اظهر، بلکه صریح است و در نتیجه، قرینه بر مراد متکلم از عام خواهد بود و اینکه مقصود از آن، عالمان غیر فاسق است و از این راه، میان هر دو دلیل جمع می‌شود.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۱۷۳.
