فَی‌ْء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَی‌ْء (به فتح فاء) از
مفردات نهج البلاغه به معنای رجوع و برگشتن است.
از این کلمه مواردی در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
فَی‌ْء (به فتح فاء) به معنای رجوع و برگشتن است.
«فاء فيئا: رجع» اموالیکه با
صلح از
کفّار گرفته می‌شود «فیء» نام دارد که از کفّار به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و یا به امام (علیه‌السّلام) برمی‌گردد.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امیرالمومنین (علیه‌السلام) در نامه ای به
معاویه مى‌نويسد:
«إِلاّ مَنْ فاءَ مِنْ أَهْلِ الْبَصائِرِ فَإِنَّهُمْ فارَقوکَ بَعْدَ مَعْرِفَتِکَ وَ هَرَبوا إِلَی اللَّهِ.» «جمعى از مردم را فريفته و در درياى ضلالت خودت افكنده‌اى مگر آنهائيكه از اهل بصيرت بودند و بعد از شناختن تو از تو برگشتند»
آنگاه كه
عمر بن الخطاب خواست زيور آلات
کعبه را برداشته و تقسيم سپاه كند، از آن حضرت در اين باره سؤال كرد، امام (عليه‌السلام) فرمود:
قرآن وقتى كه به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد اموال
مسلمانان چهار دسته بود يكى اموال و ماترک آن‌ها كه ميان ورّاث آن‌ها تقسيم فرمود، و ديگرى
«الْفَیْءُ فَقَسَّمَهُ عَلَی مُسْتَحِقّیهِ.» «فى‌ء كه بر مستحقين‌اش تقسيم كرد.»
فى‌ء به معنى سايه است كه برمى‌گردد، حضرت (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده اند:
«إِنَّ الدُّنْیا دارُ فَناءٍ وَ عَناءٍ ... فَسُبْحانَ اللّهِ ما أَعَزَّ سُرورَها وَ أَظْمأَ رِیَّها وَ أَضْحَی فَیْئَها.» «دنيا خانه
فنا و مشقت است سبحان الله چه نادر است شادى آن و چه تشنگی آور است سيرابى آن و چه در معرض آفتاب است سايه آن.»
امام علی (علیه‌السلام) درباره از دنيا رفتن خودشان فرموده اند:
«فَإِنّا کُنّا فی أَفْیاءِ أَغْصانٍ.» «در سايه‌هاى شاخه‌ها بوديم.»
مواردی از این مادّه در نهج البلاغه به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فیء»، ج۲، ص۸۳۵.
