فَریضَةً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَریضَةً:(أَوْ تَفْرِضواْ لَهُنَّ فَريضَةً) «فَریضَةً» (به فتح فاء و کسر را) به معناى مفروضه، يعنى: معيّن شده و واجب شده.
آیه مورد بحث مى‌گويد: اگر زنان را قبل از آميزش جنسى و تعيين
مهر (به عللى)
طلاق دهيد گناهى بر شما نيست. اين آيه برخلاف پندار برخى كه
خیال مى‌كردند طلاق قبل از عمل زناشويى و يا قبل از تعيين مهر صحيح نيست، مى‌گويد هيچ‌گونه مانعى ندارد. و البته اين در صورتى است كه طرفين بعد از
عقد و پيش از عمل زناشويى متوجه شوند كه به جهاتى نمى‌توانند باهم زندگى كنند و در اين موقع با طلاق، از هم جدا مى‌شوند.
به موردی از کاربرد «فَریضَةً» در قرآن، اشاره می‌شود:
(لاّ جُناحَ عَلَيْكُمْ إِن طَلَّقْتُمُ النِّساء ما لَمْ تَمَسّوهُنُّ أَوْ تَفْرِضواْ لَهُنَّ فَريضَةً وَ مَتِّعوهُنَّ عَلَى الْموسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدْرُهُ مَتاعًا بِالْمَعْروفِ حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنينَ) «اگر زنان را قبل از آميزش جنسى يا تعيين مهر، به عللى طلاق دهيد، گناهى بر شما نيست. و در اين موقع، آن‌ها را (باهديه‌اى مناسب، بهره‌مند سازيد! آن كس كه توانايى دارد، به اندازه تواناييش، و آن‌كس كه تنگ‌دست است، به اندازه توانش، هديه‌اى شايسته كه مناسب حال دهنده و گيرنده باشد بدهد. و اين بر نيكوكاران، الزامى است.»
(وَ إِن طَلَّقْتُموهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَريضَةً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ إَلاّ أَن يَعْفونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكاحِ وَ أَن تَعْفواْ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَ لا تَنسَوُاْ الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ إِنَّ اللّهَ بِما تَعْمَلونَ بَصيرٌ) «و اگر زنان را، پيش از آن‌كه با آن‌ها تماس بگيريد و آميزش كنيد
طلاق دهيد، درحالى كه مَهرى براى آن‌ها تعيين كرده‌ايد، بايد
نصف آن‌چه را تعيين كرده‌ايد به آن‌ها بدهيد، مگر اين‌كه آن‌ها گذشت كنند؛ يا در صورتى كه صغير و سفيه باشند، ولىّ آن‌ها، يعنى آن‌كس كه گره
ازدواج به
دست اوست، آن را ببخشد. و گذشت كردن شما و بخشيدن تمام
مهر به آن‌ها به پرهيزگارى نزديک‌تر است. و گذشت و نيكوكارى را در ميان خود فراموش نكنيد، كه خداوند به آن‌چه انجام مى‌دهيد بيناست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(لا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّساءَ ما لَمْ تَمَسّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضوا لَهُنَّ فَريضَةً) كلمه
مس كه در
لغت به معناى تماس گرفتن دو چيز با يک‌ديگر است و در اين‌جا
کنایه است از عمل زناشويى، و منظور از
فرض كردن فريضه‌اى براى زنان، معين كردن مهريه است. و معناى آيه اين است كه انجام نگرفتن عمل زناشويى و همچنين معين نكردن مهريه مانع از صحت طلاق نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فریضة»، ج۳، ص ۴۳۵.
