• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَرْج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَرْج (به فتح فاء و سکون راء) و فَرَج (به فتح فاء و راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای زايل كردن است. موارد زيادى از آن در «نهج البلاغه» آمده است



فَرْج و فَرَج به معنای زايل كردن است. «فرج الله الغمّ عن فلان فرجا: كشفه و اذهبه» و نيز به معنى شكاف و جمع آن فروج است. انفراج: باز شدن .


امیرالمومنین (علیه‌السلام) به كاتب خود عبید الله بن ابی رافع فرمود: «أَلِقْ دَوَاتَكَ، وَ أَطِلْ جِلْفَةَ قَلَمِكَ، وَ فَرِّجْ بَيْنَ السُّطُورِ» «دواتت را ليقه بيانداز نوك قلمت را دراز ساز ميان سطرها را گشاده‌دار» «ليقه»: موى يا پشمى كه در دوات ريخته و مركّب را بر آن مى‌ريختند. (شرح‌های حکمت: )
حضرت در رابطه با بى‌وفائى يارانش فرموده است: «وَ اللهِ لَكَأَنِّي بِكُمْ فِيَما إخالُ: لَوْ حَمِسَ الْوَغَى، وَ حَمِيَ الضِّرَابُ، قَدِ انْفَرَجْتُمْ عَنِ ابْنِ أَبي طَالِب انْفِرَاجَ الْمَرْأَةِ عَنْ قُبُلِهَا» «به خدا قسم گويا شما را در گمان خود مى‌بينم كه اگر جنگ شدّت مى‌يافت و پيكار آتش مى‌گرفت از على بن ابى طالب كنار مى‌شديد، و دست مى‌كشيديد مانند دست كشيدن زن از (ميان دوران) خود»، محمد عبده گويد: زن در دو مورد از عورت و از ميان دوران خود غفلت مى‌كند و آنرا به حال خود مى‌گذارد يكى در وقت زائيدن، ديگرى در وقتى كه بر او سلاح بكشند، اين تشبيه از آن حضرت بيان عجز و بدى كار آنهاست (تمام شد) انسان فكر مى‌كند اين تشبیه خلاف نزاكت است، چرا حضرت چنين تشبيه فرموده است جواب آن است كه در آن زمان چنين عباراتى براى فهماندن مطلب خلاف نزاكت نبوده است. (شرح‌های خطبه: )
در حكمت ۳۵۱ میفرماید: «عِنْدَ تَنَاهِي الشِّدَّةِ تَكُونُ الْفَرْجَةُ، وَعِنْدَ تَضَايُقِ حَلَقِ الْبَلاَءِ يَكُونُ الرَّخَاءُ» «يعنى در وقت انتهاى سختى گشايش پديد مى‌آيد و در وقت تنگ شدن حلقه‌هاى بلا آسايش پيش مى‌آيد». (شرح‌های حکمت: )


از این ماده چندین مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۸.    
۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۳۴.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۳۴.    
۴. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۲۲.    
۵. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۲۲.    
۶. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۲۳.    
۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۵۳، حکمت۳۰۶.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۲۸، حکمت۳۱۵.    
۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۰، حکمت۳۱۵.    
۱۰. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۱۵، حکمت۳۱۵.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۷۸.    
۱۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۷۸.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۵۶۳.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۰۳.    
۱۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۲۳.    
۱۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۱۹، خطبه۹۶.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۱۸۹، خطبه۹۵.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۴۲، خطبه۹۷.    
۱۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۷، خطبه۹۷.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۷.    
۲۱. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۱۸۹، خطبه۹۵.    
۲۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۵.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۳۰۸.    
۲۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۲۹.    
۲۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۷۶.    
۲۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۶۰، حکمت۳۴۱.    
۲۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۳۶، حکمت۳۵۱.    
۲۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۶، حکمت۳۵۱.    
۲۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۳، حکمت۳۵۱.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۲.    
۳۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۳.    
۳۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۸۰۵.    
۳۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۳۵.    
۳۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۶۷.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۸۹، خطبه۹۰.    
۳۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۱۲، حکمت۱۴۲.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فرج »، ج۲، ص۸۰۸.    






جعبه ابزار