فَحشاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَحْشاء: (بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشآءِ) «فَحْشاء» از مادّه «
فحش» به معناى هر كارى است كه از حد اعتدال خارج گردد و صورت
«فاحش» به‌خود بگيرد،
بنابراين شامل تمامى منكرات وقبائح واضح وآشكار مى‌گردد و به معناى هر كار زشت و بسيار قبيح است، و در
آیه ۲۶۸ سوره «بقره» به تناسب بحث، به معناى
بخل و ترک
انفاق، كه در بسيارى از موارد، نوعى
معصیت و گناه است آمده (هر چند واژه فحشاء در مواردى به معناى گناه بى‌عفتى آمده)، حتى بعضى از مفسران تصريح كرده‌اند كه: عرب به شخص بخيل، فاحش مى‌گويد.
فرق ميان
«فحشاء» و
«منكر» در يک عبارت كوتاه مى‌توان گفت: «فحشاء» اشاره به گناهان بزرگ پنهانى، و «منكر» گناهان بزرگ آشكار است، و يا «فحشاء» گناهانى است كه بر اثر غلبه
قوای شهویه، و «منكر» بر اثر غلبه
قوه غضبیه صورت مى‌گيرد.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
فَحْشاء:
(إِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ) (او شما را فقط به بدى و كار زشت فرمان مى‌دهد؛ و نيز دستور مى‌دهد آنچه را كه نمى‌دانيد، به خدا نسبت دهيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
سوء و فحشاء در انجام عمل مصداق پيدا مى‌كند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاء وَاللّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ) (
شیطان، شما را هنگام انفاق، وعده
فقر و تهيدستى مى‌دهد؛ و به زشتی‌ها امر مى‌كند؛ ولى خداوند وعده
آمرزش و فزونى به شما مى‌دهد؛ و خداوند، رحمت و قدرتش گسترده، و به هر چيز داناست. و به وعده خود وفا مى‌كند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: «
وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ»، يعنى هرگز از شيطان توقع نداشته باشيد كه شما را به عملى درست بخواند چرا كه او جز به فحشا نمى‌خواند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ) (آنچه را از
کتاب آسمانی به تو
وحی شده
تلاوت كن، و
نماز را برپا دار، كه نماز انسان را از زشتی‌ها و اعمال ناپسند باز مى‌دارد، و ياد خدا بزرگتر و برتر است؛ و خداوند آنچه را انجام مى‌دهيد مى‌داند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: تلاوت قرآن بهترين رادع است از شرک و ارتكاب فحشاء و منكرات.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فَحْشاء»، ص۴۱۸.
