فضایل داود (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن کریم برخی از صفات و ویژگی‌های
حضرت داود علیه‌السلام بیان شده است. در این مقاله آیات مرتبط با فضایل
حضرت داود علیه
السلام معرفی می‌شوند.
احسان و
نیکوکاری، از فضايل
داود علیه
السلام:
... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ ... وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
داود علیه
السلام، از جمله
الگوهای هدایت:
... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ ... أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ ....
داود علیه
السلام، مظهر
صبر و
مقاومت و الگوى
صابران و بردباران تاريخ:
اصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
••• برخوردارى
داود علیه
السلام از
رحمت الهی:
وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ ... وَ أَدْخَلْناهُمْ فِي رَحْمَتِنا إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ.
•••
صالح بودن
داود علیه
السلام، عامل برخوردارى آن
حضرت از رحمت الهى:
وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ ... وَ أَدْخَلْناهُمْ فِي رَحْمَتِنا إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ.
برگزیدگی داود علیه
السلام، از سوى خداوند:
... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ ... وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.
برخوردارى
داود علیه
السلام، از امكانات و مواهب گسترده الهى:
۱. وَ وَرِثَ
سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ.
۲. وَ شَدَدْنا مُلْكَهُ وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.
حکمت داود علیه
السلام، عطاى خداوند به وى:
۱. ... وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ ....
۲. ... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ أُولئِكَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ ....
۳. وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ ... وَ كُلًّا آتَيْنا حُكْماً ...
بنا بر اين احتمال كه مراد از «حكم» در آيه، حكمت‌باشد.
۴. وَ شَدَدْنا مُلْكَهُ وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.
پيشگامى
داود علیه
السلام، در
کارهای خیر:
وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ ... إِنَّهُمْ كانُوا يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ ....
تسخیر پرندگان براى
داود علیه
السلام، فضيلتى عطا شده از جانب خداوند به آن
حضرت:
۱. ... وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ.
بنا بر اينكه «سخّرنا مع
داود» تسخير كوهها و پرندگان براى
داود علیه
السلام باشد.
۲. وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ.
۳. ... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِشْراقِ وَ الطَّيْرَ مَحْشُورَةً كُلٌّ لَهُ أَوَّابٌ.
تسخیر کوهها براى
داود علیه
السلام، فضيلتى عطا شده از جانب خداوند به آن
حضرت:
۱. فَفَهَّمْناها
سُلَيْمانَ وَ كُلًّا آتَيْنا حُكْماً وَ عِلْماً وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ.
۲. وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ.
۳. ... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِشْراقِ وَ الطَّيْرَ مَحْشُورَةً كُلٌّ لَهُ أَوَّابٌ.
•••
تعلیم علوم به
داود علیه
السلام از سوى خدا
:
... وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ ... وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ ....
••• تعلّق
مشیّت الهی به تعليم
داود علیه
السلام:
فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمِينَ.
••• تعليم برخى
علوم درخواستى
داود علیه
السلام به وى، از سوى خداوند:
فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمِينَ.
بنا بر اينكه «مِن» در «ممّا يشاء» تبعيضيّه و فاعل «يشاء»،
داود علیه
السلام باشد.
داود علیه
السلام از زمره
تقواپیشگان نيك‌فرجام:
... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ.
باغهای جاویدان بهشت، پاداش تقواپيشگى
داود علیه
السلام:
... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ... ء هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوابُ.
از آنجا كه «هذا» مى‌تواند اشاره به مجموعه آياتى باشد كه درباره سرگذشت پيامبران ياد شده سخن گفته است.
فرجام نیک، پيامد تقواپيشگى
داود علیه
السلام:
... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ... ء هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ.
داود علیه
السلام،
حجّت خدا بر مردم:
... وَ آتَيْنا
داوُدَ زَبُوراً رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ ....
حمد داود علیه
السلام به درگاه خداوند براى عطاى
علم و برترى بخشيدن وى بر بسيارى از مؤمنان:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ عِلْماً وَ قالا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنا عَلى كَثِيرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ.
داود علیه
السلام، از بندگان
خاشع به درگاه خداوند:
وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَ كُنَّا لِحُكْمِهِمْ شاهِدِينَ ... إِنَّهُمْ كانُوا يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ كانُوا لَنا خاشِعِينَ.
دعاى
داود علیه
السلام به درگاه الهى، همراه با
بیم و
امید:
وَ
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ ... وَ يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً ...
بر اين اساس كه ضميرهاى جمع در آيه مزبور به همه انبياى مذكور در آيات پيشين رجوع مى‌كند.
رکوع و
تذلّل داود علیه
السلام همراه
انابه و
استغفار، پس از گمان به ابتلا و امتحان در داورى ميان برادران متخاصم به درگاه خداوند
:
قالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤالِ نَعْجَتِكَ إِلى نِعاجِهِ ... وَ ظَنَّ
داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً وَ أَنابَ.
به
سجده افتادن
داود علیه
السلام به درگاه الهى، همراه انابه و استغفار، پس از گمان به ابتلا و امتحان در داورى بين متخاصمان:
... وَ ظَنَّ
داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً ...
گفته‌اند: مقصود از «خرّ راكعاً» به سجده افتادن است.
داود علیه
السلام، از جمله
صالحان:
... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ ... كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ.
داود علیه
السلام،
الگوی صبر و
مقاومت براى
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله:
اصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
توصیه شدن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به يادآورى سرگذشت
داود علیه
السلام گوياى برداشت ياد شده است.
داود علیه
السلام، داورى
عادل در رسيدگى به امور اجتماعى، در نظر مردم عصر خود:
إِذْ دَخَلُوا عَلى
داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغى بَعْضُنا عَلى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنا بِالْحَقِ ...
از عبارت «بالحقّ» مطلب مذكور برداشت مى‌شود.
••• برخوردارى
داود علیه
السلام، از
علم و
دانش اعطایی خداوند:
۱. ... وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ ....
۲. فَفَهَّمْناها
سُلَيْمانَ وَ كُلًّا آتَيْنا حُكْماً وَ عِلْماً وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شاكِرُونَ.
۳. وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ عِلْماً ... وَ وَرِثَ
سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ ....
۴. وَ شَدَدْنا مُلْكَهُ وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.
••• اعطاى علم و دانش ويژه به
داود علیه
السلام، از سوى خداوند:
۱. فَفَهَّمْناها
سُلَيْمانَ وَ كُلًّا آتَيْنا حُكْماً وَ عِلْماً وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ.
۲. وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ عِلْماً وَ قالا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنا عَلى كَثِيرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَ وَرِثَ
سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ.
••• تعلّق
مشیّت الهی به اعطاى علم به
داود علیه
السلام:
فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ
داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمِينَ.
برخوردارى
داود علیه
السلام، از
حسن عاقبت و سرانجامى نيك:
... وَ ظَنَّ
داوُدُ ... وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ.
••• فهم
زبان پرندگان، موهبتى الهى به
داود علیه
السلام:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ عِلْماً ... وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ ....
••• فهم زبان پرندگان، موهبتى برتر نسبت به ساير امكانات، در نظر
داود علیه
السلام:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ وَ
سُلَيْمانَ عِلْماً وَ قالا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنا عَلى كَثِيرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَ وَرِثَ
سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ.
ذكر خاص (منطق الطّير) در كنار عامى كه (اوتينا من كلّ شى‌ء) شامل خاص مى‌شود گوياى اهميّت خاص است.
داود علیه
السلام، شخصيّتى نيرومند و پرتوان:
... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
از
امام باقر علیه‌السلام روايت شده كه «يد» در كلام عرب، همان قوّت و نعمت است.
توجّه دائمى
داود علیه
السلام به خداوند و توبه و انابه او، موجب قدرتمندى او:
اصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
بر اين اساس كه «انّه اوّاب» تعليل باشد.
داود علیه
السلام، داراى
قرب و منزلت ويژه، در پيشگاه خدا:
۱. ... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
۲. ... وَ ظَنَّ
داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ ... فَغَفَرْنا لَهُ ذلِكَ وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ يا
داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ ....
برخوردارى
داود علیه
السلام، از
کتاب آسمانی :
۱. ... وَ آتَيْنا
داوُدَ زَبُوراً.
۲. ... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ ... أُولئِكَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ ....
۳. ... وَ آتَيْنا
داوُدَ زَبُوراً.
••• نرم شدن
آهن براى
داود علیه
السلام، بدون استفاده از ابزار
ذوب فلز:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ.
••• فراهم شدن امكان
زره‌سازی براى
داود علیه
السلام، فلسفه نرم شدن براى وى:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.
بنا بر اينكه «أن» مصدرى باشد، معنا چنين مى‌شود: ما آهن را براى
داود علیه
السلام نرم كرديم تا اينكه بتواند
زره بسازد.
داود علیه
السلام، از هدايت‌شدگان به
صراط مستقیم:
... وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ
داوُدَ ... وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ
عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرى لِلْعالَمِينَ.
داود علیه
السلام، راهنمايى مطمئن در رسيدگى به امور اجتماعى، در نظر مردم عصر خود:
إِذْ دَخَلُوا عَلى
داوُدَ ... فَاحْكُمْ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ لا تُشْطِطْ وَ اهْدِنا إِلى سَواءِ الصِّراطِ.
••• هم‌نوايى
پرندگان با
داود علیه
السلام، در
تسبیح خداوند به امر الهى:
۱. ... وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ ....
۲. ... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ... إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ ... وَ الطَّيْرَ مَحْشُورَةً كُلٌّ لَهُ أَوَّابٌ.
••• هم‌نوايى كوهها به همراهى پرندگان با
داود علیه
السلام در تسبيح‌گويى خداوند:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ.
بنا بر اين احتمال كه «الطّير» عطف بر ضمير مجرور در «معه» باشد.
••• هم‌نوايى
کوهها با
داود علیه
السلام، در تسبيح خدا، به امر الهى:
۱. ... وَ سَخَّرْنا مَعَ
داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ ....
۲. وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ ...
بنا بر اين احتمال كه مراد از «أوّبى معه» همراهى كوهها در تسبيح با
داود علیه
السلام باشد، گرچه احتمالات ديگر هم وجود دارد.
••• هم‌نوايى كوهها با
داود علیه
السلام، در تسبيح خدا، هر
صبح و
شام:
... وَ اذْكُرْ عَبْدَنا
داوُدَ ... إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِشْراقِ.
••• هم‌نوايى كوهها به همراهى پرندگان با
داود علیه
السلام در تسبيح‌گويى خداوند:
وَ لَقَدْ آتَيْنا
داوُدَ مِنَّا فَضْلًا يا جِبالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ.
مقامات داود (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۳، ص۳۲۷، برگرفته از مقاله «فضایل داود علیه‌السلام».
