فروع ‌دین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

احکام عملی شریعت را فروع دین می‌گویند.فروع دين اسلام بسيار است و تعدادی از فروع دین به شرح زیراست: نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی،و تبری.احكام و دستورات ديگرى مانند خريد و فروش، ازدواج، قصاص، ديات، قضاوت و... از فروع دين است.‌

---

تعالیم آیین اسلام، دارای دو بخش اعتقادی و عملی‌اند. بخش اعتقادی، از اصول دین و مذهب سخن می‌گوید و بخش عملی، از فروع دین. بخش دوم را از آن رو «فروع» خوانند که در برابر «اصول» جای دارد نه از آن رو که اهمّیّت ندارد. از این رو، پایبندی به فروع دین نیز- همچون اصول دین- واجب است.

---

فروع دین مجموعه‌ای از وظایف و تکالیف عملی است که پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) برای سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها از وحی برگرفته و ابلاغ کرده است.
برخی از فروع دین، رابطه انسان با خدا را در قالب قوانین و احکام بیان می‌کنند و وظایفی را برای او پیش می‌کشند؛ وظایفی همچون نماز، روزه و حج. برخی دیگر به وظایفی که انسان‌ها در برابر یکدیگر دارند نظر دارند و روابط انسانی را تنظیم می‌کنند؛ مانند جهاد، خمس و بیع.

---

دانش فقه و اصول، از دانش‌های اسلامی هستند که در قلمرو فروع دین، به پرسش‌های انسان پاسخ می‌دهند و وظایف او را مشخص می‌سازند.فقهای شیعه از رهگذر این دانش‌ها، فروع دین را از متون دینی استخراج و استنباط می‌کنند و احکام عملی شریعت را به دست می‌دهند.

---

منابعی که فقها از آنها بهره می‌جویند عبارت‌اند از: کتاب (قرآن)، سنّت (حدیث) اجماع و عقل.

---

میان اصول و فروع دین تفاوت‌هایی وجود دارد که عبارت‌اند از:
الف. اصول دین از اعتقادات و ایمانیّات سخن می‌گویند؛ ولی فروع دین نظر به عمل انسان دارند.
ب. اصول دین نیازمند یقین‌اند و از این رو، تقلید را برنمی‌تابند؛ امّا فروع دین نیازمند تبلیغ و بیان‌اند و حکم عقل در آنها کافی نیست و از این رو تقلید پذیرند.
ج. اصول دین از مقوله إخبار و وصف کردن ‌هستند؛ امّا فروع دین، انشائی و دستوری‌اند و امر و نهی.
د. در اصول دین اختلافی نیست؛ امّا گاه در فروع دین اختلافاتی رخ می‌نماید. این بدان سبب است که عمل به ظن در اصول دین روا نیست؛ ولی ظنّ معتبر گاه در فروع دین منشأ عمل می‌شود.
ه. نسخ به فروع دین راه دارد؛ امّا در اصول دین به هیچ روی وجود ندارد.
و. علمای شیعه اصول دین را پنج اصل دانسته‌اند؛ امّا فروع را هشت یا ده فرع. حتی گاه هر آنچه را در برابر اصول جای دارد و جزو احکام عملی است، از فروع دین شمرده‌اند.

---