غلامحسین صدیقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دکتر غلامحسین صدیقی یکی از فعالان
عرصه سیاسی و علمی و
اجتماعی ایران بود. که در مناصب مختلف، قبل و بعد از
انقلاب اسلامی خدمت کرد.
غلامحسین صدیقی در سال ۱۲۸۴ش.در منطقه سرچشمه
تهران (خیابان سیروس فعلی) به
دنیا آمد، او
فرزند حسین صدیقی نوری بود. ایشان تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران در مدرسه اقدسیه که به همت ابراهیم شمسی (سعید العلما) تاسیس شده بود، گذراند؛
دیپلم خود را در مدرسه آلیانس فرانسویان در تهران گرفت و ادامه دروس متوسطه را در شعبه علمی
دارالفنون گذراند و در
شهریور ۱۳۰۸ همراه با دومین دور از محصلین وزارت فرهنگ به
اروپا رفت.
تا پایان سال ۱۳۱۵ موفق به اخذ پنج دیپلم در رشته‌های
روان‌شناسی (روان
شناسی کودک و آموزش و پرورش)،
اخلاق،
جامعه‌شناسی،
تاریخ ادیان شدند، تز دکترای خود را در رشته
فلسفه با عنوان جنبش‌های دینی در
قرن دوم و سوم
هجری در ایران
دفاع کرد و در بهار
سال بعد به تهران بازگشت.
با روی کار آمدن
حکومت ملی در ۱۳۲۰ به پیش نهاد دکتر شایگان و دیگر مشاوران
دکتر مصدق به وزارت پست و
تلگراف و تلفن منصوب شدند؛ در
خرداد ماه سال بعد وی به
نیابت نخست وزیری منصوب شد.در این زمان دکتر مصدق به منظور دفاع از حقوق
ایران در برابر شکایت دولت انگلیس به
لاهه رفته بود، وی در کابینه دوم دکتر مصدق در سال ۱۳۳۲ به وزارت کشور منصوب شد و تا کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش.در همین سمت باقی بودند.
پس از سقوط دولت مصدق و حمله به منزل شخصی ایشان در عصر روز
کودتا دکتر صدیقی به همراه دکتر مصدق و دیگران از منزل ایشان خارج شده و دو روزی را به حالت
اختفا زندگی می‌کند، تا اینکه به اتفاق دکتر مصدق و دکتر شایگان خود را به دولت نظامیان کودتاچی معرفی کردند و چند روزی در باشگاه افسران و بعد در
زندان لشگر دوم زرهی زندانی شدند و همزمان با
محاکمه دکتر مصدق در دادگاه نظامی او نیز محاکمه شد.
وی در
آبان ۱۳۳۳ پس ده ماه و نیم از زندان آزاد شدند و همچنان به مبارزات سیاسی خود ادامه داد. ایشان در
بهمن ۱۳۳۹ به همراه سیزده تن از اعضا شورای مرکزی حزب ملی در مجلس سنا
تحصن کردند، این تحصن برای
اعتراض به انتخابات دوره بیستم
مجلس شورای ملی در زمان دولت
شریف امامی صورت گرفته بود،
انتخابات مزبور بعد از
ابطال در زمان
نخست وزیری دکتر اقبال مجددا برگزار شد.
در
تیر ماه ۱۳۴۰ به همراه تعدادی از اعضای شورای مرکزی و فعالان
جبهه ملی در مراسم بزرگ داشت، شهدای سی‌ام تیر در
ابن‌بابویه دستگیر شد؛ این جریان در نخست وزیری دکتر امینی روی داد و در بهمن همان سال بر اثر حادثه اول بهمن در
دانشگاه تهران به همراه
جمع دیگری از فعالان و رهبران جبهه ملی دستگیر شد، در بهمن ۱۳۴۱ بار دیگر به سبب موضع‌گیری جبهه ملی در برابر
رفراندم شاه دستگیر شد.
دکتر صدیقی بنیان‌گذار کنگره هزاره
ابوعلی سینا بود که این کنگره در
اردیبهشت ۱۳۳۳ در
همدان برگزار شد، دکتر صدیقی در زمان برگذاری کنگره در زندان لشگر دوم زرهی تهران بود، پرفسور لویی ماسینیون ایران
شناس نامدار فرانسوی با کسب
اجازه از شاه در زندان با ایشان ملاقات کرد.
در
دی ماه ۱۳۵۷
محمدرضا شاه از دکتر صدیقی برای احراز پست نخست‌وزری دعوت کرد، دکتر صدیقی برای پذیرش این منصب شروطی را برای شاه تعیین کرد که عبارت بودند از: ۱- شاه به منظور کنترل
ارتش در ایران بماند و در صورت لزوم به
جزیره کیش برود. ۲- شورای سلطنت تشکیل تا به امور مربوط به مقام سلطنت بپردازد و نقش رابط را با
شاه ایفا کند. ۳- دارایی‌های خانواده سلطنتی به دولت باز گردانده شود. ۴- افسران ارشد ارتش که در سرکوب مخالفان دخالت داشته‌اند، محاکمه شوند؛ شروط دکتر صدیقی از طرف شاه پذیرفته نشد.
پس از پیروزی
انقلاب اسلامی مهندس بازرگان در اسفند سال ۱۳۵۷ مامور تشکیل
دولت موقت شد، وی از دکتر صدیقی برای شرکت در کابینه خود دعوت کرد که دکتر نپذیرفتند.
دکتر صدیقی همزمان با فعالیت‌های سیاسی خود به فعالیت‌های علمی و
اجتماعی نیز می‌پرداختند، او به عضویت انجمن‌ها و کمیسون‌ها و موسسات و فرهنگستان‌های چون؛
انجمن آسیایی پاریس، کمیسیون جغرافیایی، اصطلاحات فرهنگی فرهنگستان ایران، هیات موسسین انجمن آثار ملی، هیات مدیره انجمن روابط فرهنگی ایران و
هند، ریاست موسسه مطالعات و تحقیقات
اجتماعی ایران که این موسسه از سال ۵۱ به دانشکده
علوم اجتماعی تبدیل شده است، انجمن اصطلاحات علمی دانشگاه تهران، شورای عالی فرهنگ، انجمن عالی فلسفه و
علوم انسانی وابسته به کمیسیون ملی یونسکو در ایران، سرپرست کمیته مردم
شناسی مرکز تحقیقات علمی مناطق خشک، همکاری در تالیف
دایرةالمعارف فارسی به سرپرستی
غلامحسین مصاحب در بعضی از مقالات فلسفی، مدیرت گروه علوم
اجتماعی، فلسفه و روان
شناسی تا سن بازنشستگی با او بود.
از دکتر صدیقی تالیفاتی نیز به جا مانده است: جنبش‌های دینی در قرن دوم و سوم
هجری،
تاریخ فلسفه یونان از طالس تا
سقراط، تاریخ فلسفه یونان از سقراط تا
ارسطو،
جامعه
شناسی،
ابوریحان بیرونی شرح احوال و تالیفات، ابن سینا شرح احوال و آرا....
دکتر صدیقی در سه‌شنبه دهم اردیبهشت ۱۳۷۰ در تهران در گذشت.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «غلامحسین صدیقی»، تاریخ بازیابی ۹۵/۵/۹.
