عکرمة بن عبدالله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله عکرمة بن عبدالله مدنی (
۲۵ق ـ
۱۰۵ق)، غلام
ابن عباس و از
تابعین، راویان و مفسران
قرن اول و دوم هجری قمری در
مکه و
مدینه بود.
ابوعبدالله عکرمه مدنی قرشی بربری، به سال ۲۵ق به دنیا آمد
و نیاکانش از بربرهای
آفریقا بودند.
عکرمه در آغاز از موالی
حصین بن ابی حرّ عنبری به‌شمار می‌رفت، اما
عنبری وی را به ابن عباس بخشید.
وی مسافرت‌های زیادی به بلاد مختلف کرد، ولی عمدتاً در مدینه و مکه اقامت داشت.
عکرمه دانش خویش را از بزرگانی چون
امام علی و
امام حسن مجتبی (علیهماالسلام)،
عائشه، ابن عباس و
جابر بن عبدالله انصاری فرا گرفته و از ایشان روایت کرده است.
وی از شاگردان برجسته ابن عباس بود و از مفسران بنام روزگار خویش به‌شمار می‌رفت.
ابوحاتم رازی می‌نویسد که اصحاب ابن عباس همگی ریزه‌خوار دانش تفسیر عکرمه‌اند.
عکرمه دارای شاگردان بسیاری بوده که از وی بهره برده و تفسیر و حدیث آموخته‌اند. در برخی منابع بالغ بر سیصد نفر را از شاگردان او دانسته‌اند
که از آن میان نام افرادی چون
ایوب سختیانی،
ثور بن یزید،
خالد حذّاء و
عاصم احول به چشم می‌خورد.
عکرمه مسافرت‌های زیادی به سرزمین‌های اسلامی از جمله آفریقا،
مصر،
یمن،
شام و
خراسان داشته که در آنجا نیز به تبلیغ و تدریس
فقه،
حدیث و
تفسیر پرداخته است.
گفته شده که وی آگاه‌ترین مردم زمان خویش به فقه، حدیث و
قرآن بود،
ولی معتقد به آرای
صفریّه، پیروان
زیاد بن اصفر از فرق پانزده‌گانه
خوارج بود و مردمان آفریقا که از پیروان این مذهب هستند، آن را از عکرمه که مسافرتی به آن ناحیه داشته، فراگرفته‌اند.
از عکرمه اثری به نام تفسیر القرآن بر جای مانده است.
مشهور آن است که وی در هشتاد سالگی به سال ۱۰۵ق در مدینه درگذشت.
تاریخ‌های دیگری نیز برای مرگ او ذکر شده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۱۹-۵۲۰، برگرفته از مقاله «عکرمه مدنی».
