• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عکرمة بن عبدالله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ابوعبدالله عکرمة بن عبدالله مدنی (۲۵ق ـ ۱۰۵ق)، غلام ابن عباس و از تابعین، راویان و مفسران قرن اول و دوم هجری قمری در مکه و مدینه بود.



ابوعبدالله عکرمه مدنی قرشی بربری، به سال ۲۵ق به دنیا آمد
[۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۲۴.
و نیاکانش از بربرهای آفریقا بودند. عکرمه در آغاز از موالی حصین بن ابی حرّ عنبری به‌شمار می‌رفت، اما عنبری وی را به ابن عباس بخشید. وی مسافرت‌های زیادی به بلاد مختلف کرد، ولی عمدتاً در مدینه و مکه اقامت داشت.


عکرمه دانش خویش را از بزرگانی چون امام علی و امام حسن مجتبی (علیهماالسلام)، عائشه، ابن عباس و جابر بن عبدالله انصاری فرا گرفته و از ایشان روایت کرده است. وی از شاگردان برجسته ابن عباس بود و از مفسران بنام روزگار خویش به‌شمار می‌رفت. ابوحاتم رازی می‌نویسد که اصحاب ابن عباس همگی ریزه‌خوار دانش تفسیر عکرمه‌اند.


عکرمه دارای شاگردان بسیاری بوده که از وی بهره برده و تفسیر و حدیث آموخته‌اند. در برخی منابع بالغ بر سیصد نفر را از شاگردان او دانسته‌اند که از آن میان نام افرادی چون ایوب سختیانی، ثور بن یزید، خالد حذّاء و عاصم احول به چشم می‌خورد.


عکرمه مسافرت‌های زیادی به سرزمین‌های اسلامی از جمله آفریقا، مصر، یمن، شام و خراسان داشته که در آنجا نیز به تبلیغ و تدریس فقه، حدیث و تفسیر پرداخته است. گفته شده که وی آگاه‌ترین مردم زمان خویش به فقه، حدیث و قرآن بود، ولی معتقد به آرای صفریّه، پیروان زیاد بن اصفر از فرق پانزده‌گانه خوارج بود و مردمان آفریقا که از پیروان این مذهب هستند، آن را از عکرمه که مسافرتی به آن ناحیه داشته، فراگرفته‌اند. از عکرمه اثری به نام تفسیر القرآن بر جای مانده است.


مشهور آن است که وی در هشتاد سالگی به سال ۱۰۵ق در مدینه درگذشت. تاریخ‌های دیگری نیز برای مرگ او ذکر شده است.
[۱۸] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۵۶.



۱. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۱۲۴.
۲. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۲۶۵.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۷، ص۱۷۴.    
۴. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۲۷۰.    
۵. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۷۲-۷۳.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۱۵.    
۷. ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۹.    
۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۲۴۴.    
۹. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۷۳.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۷، ص۱۷۹.    
۱۱. ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۵، ص۲۳۰.    
۱۲. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۱، ص۱۱۴.    
۱۳. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۷، ص۱۰۲.    
۱۴. بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۴۹.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۱۰۰.    
۱۶. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۲۹۲.    
۱۷. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۱، ص۱۲۲-۱۲۳.    
۱۸. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۵۶.
۱۹. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۵۵-۴۵۷.    
۲۰. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۱۷، ص۱۴۰.    
۲۱. استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۷، ص۲۷۳.    
۲۲. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۲۱۶.    
۲۳. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۸۵.    
۲۴. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء، ج۳، ص۳۲۶.    
۲۵. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۳.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۱۹-۵۲۰، برگرفته از مقاله «عکرمه مدنی».






جعبه ابزار