• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عِفَّت (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عِفَّت (به کسر عین و تشدید فاء) و عَفاف (به فتح عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای ترک شهوات و پارسائی است. حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه عثمان بن حنیف و ... از این واژه استفاده نموده است.



عِفَّت و عَفاف به معنای ترک شهوات و پارسائی آمده است. «عَفَّ‌ الرجلُ‌ و عَفَافاً و عِفَّةً‌: كفَّ‌ عمَّا لا يحلُّ‌ و لا يجمُلُ‌ قولاً او فعلاً و امتنع» و نیز «العِفَّة: تَرک الشَهَوات»


امام (صلوات‌الله‌علیه) به عثمان بن حنیف فرماندار بصره می‌نویسد: «أَلاَ وَإِنَّكُمْ لاَ تَقْدِرُونَ عَلَى ذلِكَ، وَلكِنْ أَعِينُوني بِوَرَع وَاجْتِهَاد،[وَعِفَّة وَسَدَاد] «بدانید شما قادر به زهد من نیستید ولی مرا در اداره امور یاری کنید با پرهیزکاری و تلاش و ترک شهوات و راستی.» (شرح‌های نامه: )
و نیز فرموده: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ ... عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَيْرَتِهِ.» (ارزش و مقام هركس به اندازه همّت اوست، و صداقت هركس به اندازه شخصيّت و جوان‌مردى اوست، و شجاعت هركس به اندازه زهد و بى اعتنايى او (به ارزش‌هاى مادّى) است، و عفّت هركس به اندازه غیرت اوست.) (شرح‌های حکمت: )
و نیز فرموده: «الْعَفَافُ زِينَةُ الْفَقْرِ، وَالشُّكْرُ زِينَةُ الْغِنَى.» (خويشتن‌دارى، زينت فقر است و سپاس‌گزارى زينت غنا و توان‌گرى.) (شرح‌های حکمت: )
و باز فرموده: «مَا الْـمُجَاهِدُ الشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ، لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلاَئِكَةِ.» (مجاهد شهید در راه خدا اجرش بيشتر از كسى نيست كه قدرت بر گناه دارد امّا خويشتن‌دارى مى‌كند، چنين شخص خويشتن‌دار نزديک است كه فرشته‌اى از فرشتگان خدا باشد.) (شرح‌های حکمت: ) امام (صلوات‌الله‌علیه) در اینجا اجر آدم پرهیزکار را که قدرت به شهوات است ولی دنبال آن نمی‌رود از شهید بالاتر یا مساوی می‌داند.


این ماده بارها در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۳۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۰۲.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۵۹۰.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۵۹۰.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۷۶، نامه ۴۵.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۷۹، نامه ۴۵.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۷، نامه ۴۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۲.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۸۹.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۵.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، حکمت ۴۲.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۶۳، حکمت ۴۷.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۷، حکمت ۴۷.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۵.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۵۲.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۵۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۳۰۹.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۸۶.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۷۵.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۷، حکمت ۳۳۱.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، حکمت ۳۴۰.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۴، حکمت ۳۴۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۳.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۳.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۴۰۹.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۰۲.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۱۳.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۹۳، حکمت ۴۶۴.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۶، حکمت ۴۷۴.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۹، حکمت ۴۷۴.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۳.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۷۰۲.    
۳۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۲۳۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عفه»، ج۲، ص۷۳۱.    






جعبه ابزار