عُلیا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُلیا:
(وَ کَلِمَةُ اللّٰهِ هِیَ الْعُلْیا) عُلیا: مؤنث
«اعلی» به معنی «بلندتر» و نیز به معنی «بالا و بلند و جای بلند» و برخلاف «سفلی» است.
آیه مورد بحث ناظر بر کیفیت عزیمت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از
مکّه به
مدینه و پناهنده شدن آن حضرت به «
غار ثور» بر اثر
هجوم دشمنان و
کفار است که
خداوند به وسیله نیروهای غیبی آن حضرت را در این سفر پرخوف و
خطر محافظت می‌کند و در پایان آیه می‌فرماید:
«... سرانجام برنامه و گفتار و هدف کفار را پایین قرار داد و برنامه و گفتار الهی در بالا قرار گرفت...»
(وَ کَلِمَةُ اللّٰهِ هیَ الْعُلْیا) اشاره به این که توطئه‌های
مشرکان و دشمنان درهم شکست، آیین خرافی‌شان در هم پیچیده شد و نور خدا همه جا
آشکار گشت و پیروزی در تمام جهات
نصیب پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شد.
به موردی از کاربرد
عُلیا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اِلاّ تَنصُروهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللّهُ اِذْ اَخْرَجَهُ الَّذینَ کَفَرواْ ثانیَ اثْنَیْنِ اِذْ هُما فی الْغارِ اِذْ یَقولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ اِنَّ اللّهَ مَعَنا فَاَنزَلَ اللّهُ سَکینَتَهُ عَلَیْهِ وَ اَیَّدَهُ بِجُنودٍ لَّمْ تَرَوْها وَ جَعَلَ کَلِمَةَ الَّذینَ کَفَرواْ السُّفْلَی وَ کَلِمَةُ اللّهِ هیَ الْعُلْیا وَ اللّهُ عَزیزٌ حَکیمٌ) (اگر او (پیامبر) را یاری نکنید، خداوند او را در سخت‌ترین لحظات یاری کرد؛ آن هنگام که کافران او را از مکّه بیرون کردند، در حالی که یکی از دو نفر بود و یک نفر بیش‌تر همراه نداشت؛ در آن هنگام که آن دو در غار بودند و او به همسفر خود می‌گفت: «غم مخور، خدا با ماست.» آنگاه، خداوند، آرامش خود را بر او فرستاد و با لشکرهایی که مشاهده نمی‌کردید، او را تایید نمود و گفتار و خواسته کافران را پایین‌تر قرار داد و آن‌ها را با شکست مواجه ساخت و تنها سخن خدا و آیین او، برتر و پیروز است و خداوند
توانا و
حکیم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
منظور از کلمه در جمله
(وَ کَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیا) آن وعده‌ای است که خداوند به رسول گرامی‌اش داده بود که
دین او را یاری نموده بر همه ادیان
غلبه می‌دهد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُلیا»، ج۳، ص۲۳۰-۲۳۱.
