عَهْد (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَهْد (به فتح عین و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای نگهداری و مراعات پی در پی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۹۹ و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَهْد به معنای نگهداری و مراعات پی در پی آمده است.
راغب گوید:
پیمان را از آن جهت
عهد گویند که مراعات آن لازم است. پس
اصل آن به معنای نگهداری و مراعات است و اگر به معنای
امر و توصیه و دستور آید به
علت لازم الحفظ بودن است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
خطبه ۱۹۹ فرموده است:
«تَعاهَدوا أَمْرَ الصَّلاةِ، وَ حافِظوا عَلَيْها، وَ اسْتَكْثِروا مِنْها، وَ تَقَرَّبوا بِها.» «کار نمازگزاردن را مراعات کنید، و بر آن مواظبت نمائید و آن را
زیاد بخوانید و با آن به
خدا تقرب جوئید.»
«عهد» به معنای
زمان نیز می‌آید، در
وقت دفن حضرت فاطمه (علیهاسلام)،
خطاب به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود:
«هَذا وَ لَمْ يَطُلِ الْعَهْدُ، وَ لَمْ يَخْلُ مِنْكَ الذِّكْرُ.» یعنی «این
ظلم را به فاطمه کردند در حالی‌که زمان
رحلت تو طولانی نشده و یاد تو فراموش نگشته است.»
«معاهد و معاهده» مرد و زن
ذمّی است. در
نامه ۵۱ فرموده است:
«وَ لا تَمَسُّنَّ مالَ أَحَد مِنَ النّاسِ، مُصَلٍّ وَ لا مُعاهَد.» «به
مال احدى چه
مسلمان و چه غير مسلمانى كه در پناه
اسلام است
دست نزنيد.»
که در «صلوة» گذشت.
در
خطبه ۲۷ از شبیخون لشکریان
معاویه به شهر
انبار و غارت آن‌جا
فرموده است:
«وَ لَقَدْ بَلَغَني أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كانَ يَدْخُلُ عَلَى المَرْأَةِ المُسْلِمَةِ، وَ الاُْخْرَى المُعاهَدَةِ، فيَنْتَزِعُ حِجْلَها وَ قُلْبَها وَ قَلائِدَها، وَ رِعاثَها... فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً ماتَ مِن بَعْدِ هَذا أَسَفاً ما كانَ بِهِ مَلوماً.» یعنی «شنیدم مهاجم به
خانه زن مسلمان و زن ذمّی که در پناه
اسلام است در آمده گردنبند و دستبند و
گوشواره و
خلخال از
گردن و
دست و
پای او در می‌آورد... اگر مسلمانی از این درد بمیرد مورد ملامت نیست.»
موارد بسیاری از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عهد»، ج۲، ص۷۶۰.
