عَنْکَبوت (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَنْكَبُوت (به فتح عین، کاف و سکون نون) از
واژگان قرآن کریم به معنای حشره معروفى است، كه از لعاب خود تار مى‌تند.
این واژه دو بار در
قرآن مجید ذكر شده است.
عَنْكَبُوت حشره معروفى است كه از لعاب خود تار مى‌تند.
به موردی از
عَنْكَبُوت که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ) (مَثَل كسانى كه غير از خدا را اولياى خود برگزيدند، مَثَل عنكبوت است كه خانه‌اى براى خود انتخاب كرده؛ در حالى كه سست‌ترين خانه‌ها خانه عنكبوت است اگر مى‌دانستند.)
در اين آيه ظاهرا
تشبیه به صفت عنكبوت است و آن اين‌كه عنكبوت خانه‌اى می‌سازد كه فقط نام آن خانه است و الا نه از سردى مانع است و نه از گرمى و غيره، لذا پس از
(كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ) فرموده
(اتَّخَذَتْ بَيْتاً) يعنى منظور از تشبيه خود عنكبوت نيست بلكه كار سست و بى‌دوام آن است.
و جمله
(وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ) توضيح مَثَل است. يعنى حكايت آنان كه جز خدا به معبودهاى باطل گرويده‌اند مانند عنكبوت است كه خانه‌اى ساخته
لا يضرّ و لا ينفع و فقط نام خانه دارد، نه اثر و فايده آن را. معبودهاى اينان نيز نظير همان تار عنكبوت است كه بهره و فايده ندارند،
(و لا يَخْلُقُونَ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا يَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَياةً وَ لا نُشُوراً.)
این واژه دو بار در قرآن مجيد ذكر شده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عنکبوت»، ج۵، ص۵۸.
