عَلیم (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَليم (به فتح نون) از
واژگان قرآن کریم به معنای بسيار دانا است.
اين كلمه صدو شصت و دو بار در
کلام اللّه آمده است، صدو پنجاه و شش بار درباره
خدا و هشت بار درباره ديگران است.
عَليم بسيار دانا، صيغه مبالغه است.
در
مجمع از
سیبویه نقل كرده: چون اراده مبالغه كنند به جاى فاعل فعيل گويند مثل: عليم و رحيم.
به مواردی از
عَلِيم که در قرآن به کار رفته است، اشاره میشود:
(سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ) (گفتند: «منزّهى تو! ما جز آنچه به ما تعليم دادهاى، نمىدانيم؛ زيرا تويى كه دانا و حكيمى.»)
(يَأْتُوكَ بِكُلِّ ساحِرٍ عَلِيمٍ) (تا هر ساحر ماهر و دانا را به خدمت تو بياورند.)
(قالَ اجْعَلْنِي عَلى خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ) (
یوسف گفت: «مرا سرپرست خزاين سرزمين مصر قرارده، كه من نگاهبانى آگاهم.»)
(وَ قَالَ فِرْعَوْنُ ائْتُونِي بِكُلِّ سَاحِرٍ عَلِيمٍ) (
فرعون گفت: «برويد و هر ساحر ماهرى را نزد من آوريد.»)
(مَا كَانَ لِيَأْخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ الْمَلِكِ إِلاَّ أَن يَشَاءَ اللّهُ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّن نَّشَاء وَ فَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ) ( او هرگز نمىتوانست برادرش را مطابق
آیین پادشاه مصر بگيرد، مگر آنكه خدا بخواهد و راه چاره را به او بياموزد. درجات هر كس را بخواهيم بالا مىبريم؛ و برتر از هر صاحب علمى، عالِمى است و از همه برتر خداست.)
(قَالُواْ لاَ تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ) (گفتند: «نترس، ما تو را به پسرى دانا بشارت مىدهيم!»)
(قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ عَلِيمٌ) (فرعون به گروهى كه اطراف او بودند گفت: «اين ساحرى ماهر و دانا است!)
(يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٍ) (تا هر ساحر ماهر و دانايى را نزد تو آورند.)
(فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لَا تَخَفْ وَ بَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ) (و چون غذا نخوردند از آنها احساس وحشت كرد، گفتند: «نترس ما فرستادگان و فرشتگان
پروردگار توايم!» و او را بشارت به تولّد پسرى دانا دادند.)
اين كلمه صدو شصت و دو بار در كلام اللّه آمده است، صدو پنجاه و شش بار درباره
خدا و هشت بار درباره ديگران است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «علیم»، ج۵، ص۳۴.