• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَلَق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَلَق (به فتح عین ولام) از واژگان نهج البلاغه به معنای خون غلیظ، فرو رفتن مثل فرو رفتن خار، دوست داشتن، محبّت و چسبیدن و ... و عِلق (به کسر عین) به معنای شی‌ء نفیس است. حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد نعمت‌هاى خداوند و محبت‌ دنیا و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَلَق و عِلق به معنای خون غلیظ، فرو رفتن مثل فرو رفتن خار، دوست داشتن، محبّت و چسبیدن و ... آمده است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۱۰۳ فرموده است: «لَقَدْ عُلِّقَ بِنِيَاطِ هذَا الاِْنْسَانِ بَضْعَةٌ هِيَ أَعْجَبُ مَا فِيهِ: وَذلِكَ الْقَلْبُ» «به رگ این انسان تکّه‌ای بسته شده که عجیب‌ترین چیزی است در انسان و آن قلب اوست.» (شرح‌های حکمت: )
در مورد نعمت‌هاى خداوند فرموده است: «وَعَلَقَةً مِحَاقاً» ( او را در تاريكي‌هاى رحم و غلاف‌هاى تو در توى (شكم مادر) آفريد.) (شرح‌های خطبه: ) راجع به خلقت انسان است.
در مورد محبت‌های دنیا فرموده است: «فَقَطِّعُوا عَلاَئِقَ الدُّنْيَا وَاسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَى.» (علايق و وابستگي‌هاى دنیا را از خويش كم كنيد و كمر خويش را با توشه تقوا محكم ببنديد!) (شرح‌های خطبه: )
«عِلق» (به کسر اوّل) شی‌ء نفیس، جمع آن اعلاق است، امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیا فرموده است: «وَأَمْوَالَهَا مَحْرُوبةٌ، وَأَعْلاَقَهَا مَسْلُوبَةٌ.» (اموال و ثروتش (بزودى) يغماى غارتگران، متاع گران‌قيمتش غنیمت دزدان خواهد بود.) (شرح‌های خطبه: )
به ابو موسی اشعری می‌نویسد: «فإنِّي أُدَاوِي مِنْهُمْ قَرْحاً أَخَافُ أَنْ يَكُونَ عَلَقاً وَلَيْسَ رَجُلٌ - فَاعْلَمْ - أَحْرَصَ عَلَى جَمَاعَةِ أُمَّةِ مُحَمَّد (صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّمَ) وَأُلْفَتِهَا مِنِّي» «من از مردم زخمی را معالجه می‌کنم که می‌ترسم خون بسته باشد، بدان به اتحاد و الفت امّت محمّد کسی از من حریص‌تر نیست.» (شرح‌های نامه: ) خون بسته در زخم مداوایش مشکل است.


موارد زیادی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۴۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۱۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۹۵، حکمت ۱۰۳.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۷۵، حکمت ۱۰۸.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۸۷، حکمت ۱۰۸.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵۹.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۱.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۶۴۱.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۶۲.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۷۱.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، خطبه ۸۲.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، خطبه ۸۱.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۸۳.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۷.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۵۲.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۵۶.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۴۲۶.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۰.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۷۰.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۱۰، خطبه ۲۰۴.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۱۰، خطبه ۲۰۹.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۲۱، خطبه ۲۰۴.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۰۱.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۳.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۷۴.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۵۵.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۵.    
۳۰. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۴، ص۵۳۰.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۴۵، خطبه ۱۹۱.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵۹، خطبه ۱۸۶.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۵، خطبه ۱۹۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷۰.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۸۸.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۴۰.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۵۴.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۲۲.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۶۶، نامه ۷۸.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵۰، نامه ۷۸.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۶۶، نامه ۷۸.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۲۹.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۹۷.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۹۸.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۱، ص۴۴۱.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۴۰۹.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۷۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «علق»، ج۲، ص۷۴۲.    






جعبه ابزار