• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَزْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَزْم (به فتح عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای قصد، اراده و تصمیم است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در استغفار و ترغیب یاران به جهاد و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَزْم (مثل عقل) به معنای قصد، اراده و تصمیم آمده است.


برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - استغفار - حکمت ۴۱۷

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره استغفار فرموده است: «الْعَزْمُ عَلَى تَرْكِ الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً.» «دومین معنی استغفار تصمیم گرفتن بر ترک آمدن به گناه است.»

۲.۲ - ترغیب به جهاد - خطبه ۲۳۹

«عزیمة» اراده مؤکد، جمع آن عزائم است. در ترغیب یاران به جهاد فرموده است: «فَشدّوا عُقَدَ الْمَـآزِرِ ... وَ لا تَجْتَمِعُ عَزيمَةٌ وَ وَليمَةٌ، وَ ما أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزائِمِ الْيَوْمِ.» «گره‌های کمربندها را محکم کنید، اراده‌های بزرگ با میهمانی جمع نمی‌شود، چه شکننده‌تر است خواب شب تصمیمهای روز را.»

۲.۳ - معرفت خدا - حکمت ۲۴۱

در حکمت ۲۴۱ فرموده است: «عَرَفْتُ اللهَ سُبْحانَهُ بِفَسْخِ الْعَزائِمِ، وَ حَلِّ الْعُقودِ.» «خدا را شناختم با نقض اراده‌ها و باز کردن نیّت‌ها و شکستن قصدها.» یعنی انسان قصد می‌کند، کاری انجام دهد، خداوند جلو آن‌را می‌گیرد، این نشان می‌دهد که اگر قدرتی بالاتر از قدرت انسان نبود، انسان همه اراده‌های خود را عملی می‌کرد ولی او تصمیم می‌گیرد و خدا آن‌را فسخ می‌کند: یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا اسْتَجِیبوا لِلَّهِ عزائم اللّه یعنی واجبات و محرمات که خدا در آنها اراده عملی شدن و نشدن فرموده است.

۲.۴ - قرآن - خطبه ۱

درباره قرآن فرموده است: «مُبَيِّناً حَلاَلَهُ وَحَرامَهُ،... وَرُخَصَهُ وَعَزَائِمَهُ، وَخَاصَّهُ وَعَامَّهُ» «حلال و حرام آن آشكار و فريضه‌ها و مستحبّات و ناسخ و منسوخ، و مباح و ممنوع، خاص و عام
منظور از «رخص» رخصت‌هاست خواه احکام ثانویّه باشد مانند: (فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ...) و مثل مستحبّات و عزائم واجبات و محرّمات است.

موارد زیادی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۱۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۶۵.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۱۳.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، حکمت ۴۱۷.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۵۳، حکمت ۴۱۷.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۴۱۷۷.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۲.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۳۶۴.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۹۶.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۵۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۷۶، خطبه ۲۳۹.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۶۱، خطبه ۲۳۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۵۹، خطبه ۲۴۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۶۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۶۰۳.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۹۰.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۱۴۲.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۰، حکمت ۲۴۱.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۰۷، حکمت ۲۵۰.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۱، حکمت ۲۵۰.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۳.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۹.    
۲۷. انفال/سوره۸، آیه۲۴.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۹.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۱.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۱۶.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۸۴.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۶، خطبه ۱.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۹، خطبه ۱.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰۷.    
۳۷. بقره/سوره۲، آیه۱۷۳.    
۳۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۴۰.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۳۹.    
۴۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۱۷۹.    
۴۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۲۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عزم»، ج۲، ص۷۱۵.    






جعبه ابزار