• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَرْش (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَرْش (به فتح عین و سکون راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای تخت حکومت و معنای اصلی آن بالا بردن است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره خداوند متعال و ملائکه از این واژه استفاده نموده است.



عَرْش به معنای تخت حکومت آمده است ولی معنای اصلی آن بالا بردن است. شیخ طبرسی می‌گوید: عرش به معنای تخت است. که فرموده: (وَ لَها عَرْشٌ عَظِیمٌ) و به معنای حکومت است که گویند: «ثلّ عرشه» حکومت او زایل شد، سقف خانه را نیز عرش آن گویند، داربست انگور و عمارت را نیز عرش و عروش نامند.
عرش خدا در قرآن به دو معنا آمده یکی به معنی حکومت، مثل(ثُمَّ اسْتَوی‌ عَلَی الْعَرْشِ) دیگری عرش یک شی‌ء محدود است و ملائکه دور آن را احاطه کرده و تسبیح می‌گویند و آن ظاهر محلّ فرماندهی است که از آن به ملائکه حکم صادر می‌شود و روز قیامت آن‌را هشت نفر بالای سر مردم نگاه خواهند داشت. (وَ الْمَلَکُ عَلی‌ اَرْجائِها وَ یَحْمِلُ عَرْشَ)


امام (صلوات‌الله‌علیه) در یک جا فرموده است: «وَالْحَمْدُ لله الْكَائِنِ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ كُرْسِيٌّ أَوْ عَرْشٌ، أَوْ سَمَاءٌ أَوْ أَرْضٌ» (ستایش، ويژه خداوندى است كه همواره بوده، پيش از آن‌كه «کرسی» يا «عرش»، «آسمان» يا «زمین».) (شرح‌های خطبه: )
و در وصف ملائکه فرموده:«وَمِنْهُمُ الثَّابِتَةُ في الاَْرَضِينَ السُّفْلَى أَقْدَامُهُمْ... وَالمُنَاسِبَةُ لِقَوَائِمِ العَرْشِ أَكْتَافُهُمْ» (بعضى از آنها پايشان در طبقات پايين زمين ثابت، و گردن‌هاشان از آسمان بالا گذشته، و اركان وجودشان از اقطار جهان بيرون رفته و كتف‌هاى آنها براى حفظ پايه‌هاى عرش خدا آماده است.) (شرح‌های خطبه: ) یعنی کتف و شانه آنها با قوائم عرش خدا متناسب است.


این ماده هفت بار در نهج البلاغه آمده است که همه درباره عرش در معنای دوّم است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۱۱.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۴۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۴۲.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۵۷۷.    
۵. نمل/سوره۲۷، آیه۲۳.    
۶. سجدة/سوره۳۲، آیه۴.    
۷. حاقة/سوره۶۹، آیه۱۷.    
۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۷، خطبه ۱۸۲.    
۹. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۲۷، خطبه ۱۷۰.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۲، خطبه ۱۸۲.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۹.    
۱۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۶.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۸.    
۱۵. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳۱۵.    
۱۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۸۸.    
۱۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۳، خطبه ۱.    
۱۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه ۱.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷.    
۲۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۹۰.    
۲۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۹.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۵۹.    
۲۴. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲.    
۲۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۹۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عرش»، ج۲، ص۷۱۱.    






جعبه ابزار