عَجَل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَجَل:
(سَاُریکُمْ آیاتی فَلا تَسْتَعْجِلونِ) عَجَل: گرچه مفسران در تفسیر کلمه «
انسان» و «
عَجَل» در آیه مورد بحث بیانات گوناگونی دارند، ولی پیداست که منظور از
انسان در این جا نوع
انسان است (البته
انسان‌های تربیت نایافته و خارج از قلمرو رهبری رهبران الهی)، منظور از «
عَجَل» شتاب و شتابزدگی است.
در جای دیگر قرآن می‌خوانیم:
(... وَ کانَ الْاِنْسانُ عَجولاً) «
انسان،
عجول است.»
در تعبیر آیه مورد بحث:
(خُلِقَ الْاِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ) یک نوع تاکید است، یعنی آن‌چنان
انسان عجول است که گویی از
عجله آفریده شده و تار و پود وجودش از آن تشکیل یافته و به راستی بسیاری از مردم عادی چنین‌اند هم در خیر
عجول‌اند و هم در شرّ، حتی به آن‌ها گفته می‌شود اگر آلوده کفر و گناه شوید، عذاب الهی دامنتان را می‌گیرد، می‌گویند پس چرا این عذاب زودتر نمی‌آید؟! قرآن می‌گوید
عجله نکنید من آیات خود را به زودی به شما نشان می‌دهم.
به موردی از کاربرد
عَجَل در
قرآن، اشاره می‌شود:
(خُلِقَ الْاِنسانُ مِنْ عَجَلٍ سَاُریکُمْ آیاتی فَلا تَسْتَعْجِلونِ) (گرچه
انسان از
عجله آفریده شده؛ ولی با
عجله چیزی از من نخواهید؛ به زودی آیاتم را به شما نشان خواهم داد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: گویا
مشرکین به خاطر کفرشان به دعوت نبوی هر وقت آن
حضرت را می‌دیدند
استهزاء می‌کردند و این زیادی بر
کفر و عتوشان بود و معلوم است که استهزاء به هر چیزی وقتی استهزاء است که آن چیز را شوخی و غیر جدی بداند، تا غیر جدی در مقابل غیر جدی قرار گیرد و لیکن
خدای تعالی استهزای آنان را جدی و غیر
هزل گرفته و در نتیجه ارتکاب آن را بعد از ارتکاب به کفر، متعرض شدن
عذاب الهی دانسته بعد از تعرض و آن را
استعجال در عذاب شمرده و خبر داده که به زودی آیات عذاب را نشانشان می‌دهد. پس اینکه فرمود:
(خُلِقَ الْاِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ) کنایه است از زیادی
عجله انسان و بلوغ آن به نهایت درجه‌اش، آن قدر که گویی اصلا آدمی از
عجله خلق شده و غیر از
عجله چیزی نمی‌شناسد، نظیر اینکه می‌گویند: فلانی همه‌اش خیر است و یا سراپا
شر است و یا فلانی از
خیر خلق شده و یا فلانی آب و گلش با شر خمیر شده و اینطور تعبیر بلیغ‌تر از این است که بگوییم، چقدر فلانی
عجول است و این کلام در مورد تعجب آمده و نیز خواسته است نسبت به امر مشرکین بی‌اعتنایی کند و بفرماید: اگر آن‌ها
عجله می‌کنند، ما
عجله‌ای نداریم، چون از دست ما نمی‌گریزند و تلافی ما فوت نمی‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَجَل»، ج۳، ص۱۰۹.
