عجله (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَجَلَه و
عَجَل (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شتاب است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
اِسْتِعجال (به کسر الف و عین) به معنای خواستن با عجله و
تَعْجیل (به فتح تاء) به معنای شتاب کردن.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره قسم دادن ظالم و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَجَلَه و
عَجَل به معنای شتاب،
اِسْتِعجال به معنای خواستن با عجله و
تَعْجیل به معنای شتاب کردن آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۵۳ فرموده است:
«أَحْلِفُوا الظَّالِمَ. إِذَا أَرَدْتُمْ يَمِينَهُ. بِأَنَّهُ بَرِىءٌ مِنْ حَوْلِ اللهِ وَقُوَّتِهِ، فَإِنَّهُ إِذَا حَلَفَ بِهَا كَاذِباً عُوجِلَ الْعُقُوبَةَ، وَإِذَا حَلَفَ بِاللهِ الَّذِي لاَ إِلهَ إِلاَّ هُوَ لَمْ يُعَاجَلْ، لاَِنَّهُ قَدْ وَحَّدَهُ سُبْحَانَهُ.»«احلفوا الظالم... بانّه بری من حول الله و قوّته فانّه اذا حلف بها کاذبا عوجل العقوبة و اذا حلف بالله الذی لا اله الا هو لم یعاجل لانّه وحدّ الله تعالی»
(هرگاه خواستید ظالمی را سوگند دهید، این‌گونه سوگند دهید: «از حول و قوّه خدا بری است» (اگر فلان کار را انجام داده باشد) چرا که اگر این قسم را به دروغ یاد کند مجازات او به سرعت فرا می‌رسد، امّا اگر چنین سوگند یاد کند «به خدایی که جز او خدایی نیست» (این کار را نکرده‌ام) در کیفرش تعجیل نمی‌شود، چرا که خدا را به یگانگی یاد کرده است.)
(شرح‌های حکمت:
)
در حالات
امام صادق (علیه‌السلام) هست که یک نفر سعایت‌کننده را در حضور
منصور عباسی آن طور قسم داد و در دم به هلاکت رسید.
دنیا را عاجل و عاجله گویند که با شتاب تمام می‌شود.
«عجال» جمع عجول و آن ناقه‌ای است بچّه‌اش را از دست داده است:
«فَوَاللهِ لَوْ حَنَنْتُمْ حَنِينَ الْوُلَّهِ الْعِجَالِ ... لَكَانَ قَلِيلاً فَيَما أَرْجُو لَكُم مِنْ ثَوَابِهِ» «به خدا اگر ناله کنید مانند ناقه‌های بچه از دست داده...»
(شرح‌های خطبه:
)
«ولّه» جمع والهه و آن ناقه‌ای است که بچه‌اش را از دست داده است.
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عجل»، ج۲، ص۷۰۳.
