علی و پایان تاریخ (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«علی علیه‌السّلام و
پایان تاریخ، آخرین امام در نگاه اولین امام» اثر سید عبدالمجید فلسفیان به
زبان فارسی و در سال ۱۳۷۸ ش نوشته شده است.
انگیزه مؤلف، معرفی سیمای نورانی
امام زمان علیه‌السّلام با استفاده از کلام
امام علی علیه‌السّلام و اثبات نیاز به حجت‌های ناطق
خداوند، بیان صفات و ویژگی‌های آن بزرگواران و بحث از آخرین
حجت اوست.
کتاب با یک پیش درآمد و مقدمه آغاز شده است. پس از آن مطالب کتاب در سه فصل ارائه شده است.
این نوشته هرچند بر محور کلام
قرآن ناطق می‌چرخد، اما از قرآن صامت نیز غافل نبوده و بدین جهت در آغاز هر بحث، به این
حبل متین چنگ زده و از نور آن اقتباس نموده است؛ در مواردی هم برای تبیین و توضیح
آیات، اشاره گذرایی به کل
سوره نموده است.
هرچند از اولین
امام در وصف آخرین امام، روایت‌ها و سخنان زیادی مانده، ولی نویسنده تنها به سخنان آنحضرت در
نهج البلاغه اشاره کرده است.
مؤلف در پیش درآمد کتاب پس از اینکه عصر حاضر را
عصر انتظار معرفی می‌کند، نظریه‌ها و فرضیه‌هایی که در پی پاسخ گویی به انتظار
انسان عصر انتظار هستند، مانند نظریه
کمونیسم یا کمون نهایی، حاکمیت دموکراسی لیبرال، نظریه برخورد و رویاروی تمدن‌ها و نظریه ادیان را برشمرده و توضیح می‌دهد. آنچه بین این نظریه‌های متفاوت و متعارض مشترک می‌باشد، اعتقاد و اعتراف همه آنها به جهت دار بودن
تاریخ بشری و حرکت همه انسان‌ها به سوی آینده و
پایان تاریخ خویش است.
در مقدمه کتاب، معنای لغوی و اصطلاحی حجت را بررسی کرده تا معنای خاصی که مورد نظر است، تبیین شود. در این راستا معنای لغوی آن «چیز مشخص و دارای حد و مرز که برای اثبات مطلوب، بیان مقصود و دفع عذر استفاده می‌شود» و در اصطلاح
علم کلام «آنچه
خداوند به وسیله آن انسان‌ها را دعوت به خود کرده تا هدایت شوند و به
صراط مستقیم راه یابند» معنا شده است.
در فصل اول کتاب به نیاز انسان به حجت و استمرار حجت‌های
الهی بر اساس دلایل عقلی از جمله دلیل لطف،
برهان عنایت،
قاعده امکان اشرف و شواهد نقلی از قرآن و نهج البلاغه پرداخته شده و در
پایان از خاتمیت
رسالت و فلسفه آن گفتگو شده است.
ضرورت شناخت و تبیین راه‌های آن، ضرورت وجود حجت در کنار همیشگی و پیوستگی بودن آن و هدفمندی
خلقت انسان در کلام
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام از دیگر مباحث این فصل است.
فصل دوم، از حجت‌های بعد از رسول خاتم، ویژگی‌ها و صفات آنان از جمله عصمت، دارا بودن علوم رسول، وارثان کتاب و برگزیدگان رب الارباب بودن ونیز از ایل، تبار و عدد آنها، سخن به میان آمده است.
مؤلف در پاسخ به سؤال «چرا
خاتمیت و انقطاع
وحی؟» بیان می‌کند که انقطاع وحی در کمال وحی و پایداری و کامل شدن آن است و خاتمیت نیز ختم
نبوت است نه ختم حجیت.
از دیگر مطالب این فصل، مسئولیت امام پس از رسول در قبال مردم، وظیفه مردم در برابر امام، تشکیل
حکومت دینی، راه‌های شناخت
ائمه علیه‌السّلام ، چگونگی ارتباط انسان با
خدا و هدف
بعثت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشد.
فصل سوم، بعد از بیان نیاز انسان به حجت و بیان ویژگی‌های حجج بعد از رسول در فصول قبل، از آخرین حجت خداوند و کسی که با او
پایان تاریخ بشری رقم خورده و طومار هزاران ساله زندگی انسان در روی
زمین بعد از او درهم پیچیده می‌شود و از ویژگی‌ها، یاران و زمینه‌های ظهور گفتگو می‌شود، تا با
پایان این فصل نیاز به حجت و پیوستگی حجت‌ها و آخرین حجت بر
حق زمین آشکار شود.
وصیت امام علی علیه‌السّلام به
کمیل و معیار ایشان در دسته بندی انسان‌ها بر اساس
علم و داشتن ظرافت و ظرفیت، صفات حجج از جمله صاحبان علم بودن، همنشینی با
روح الامین و انس با حق و همچنین اوصاف منتظران راستین در کلام
امام چهارم علیه‌السّلام ، توصیف
جهان در آستانه ظهور، وجود مکاتب در عصر غیبت، تشریح جنگ
سفیانی و آداب فراگیری
حکمت از جمله مباحث مهم این فصل است.
مؤلف از دیدگاه امام علی علیه‌السّلام به علت و فلسفه غیبت اشاره کرده و بیان می‌کند اگر مردم ظرفیت خود را با پذیرش علوم ائمه علیه‌السّلام وسعت می‌دادند و
دنیاگرایی و
شهوت بر آنها چیره نمی‌شد و چون
بنی اسرائیل قصد قتل حجت خدا نمی‌کردند، دوران غربت و غیبت شکل نمی‌گرفت.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
