علم فلسفه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علم فلسفه، از دانش‌های عقلی محسوب می‌شود..
از عنوان یاد شده به مناسبت در باب
جهاد و نیز
استفتائات سخن گفته‌اند.
واژه فلسفه ریشه یونانی دارد. فلسفه
مصدر جعلی عربی واژه «فیلوسوفیا» است که از دو کلمه «فیلو» و «
سوفیا» ترکیب یافته است. «فیلو» به معنای دوستدار و «
سوفیا» به معنای دانایی است. بنابراین، کلمه فیلوسوفیا؛ یعنی دوستدار دانایی و کلمه
فیلسوف در اصل به همین معنا بوده است؛ لیکن به تدریج به معنای
دانشمند ارتقا یافت و کلمه فلسفه نیز با
دانش مرادف شد.
مسلمانان واژه فیلوسوفیا را از
یونان گرفته، از آن
صیغه عربی ساختند و در معنای مطلق
دانش عقلی به کار بردند، در مقابل دانش‌های نقلی از قبیل
لغت ،
نحو ،
تفسیر ،
حدیث ،
فقه و
اصول .
از آن‌جا که کلمه فلسفه مفهومی
عام داشت، به طور قهری عنوان فیلسوف به کسی
اطلاق می‌شد که جامع همه علوم عقلی آن عصر؛ اعم از
الهیات ،
ریاضیات ،
طبیعیات ،
سیاسات و
اخلاقیات باشد.
عنوان فلسفه نزد مسلمانان، اطلاق دیگری نیز داشت؛ خصوص الهیات که از آن با عناوین
فلسفه اولی و
فلسفه علیا ، «علم اعلی»، «علم کلی»، «الهیات» و «مابعد الطبیعه» (متافیزیک) یاد می‌شد.
موضوع این نوشتار، فلسفه اولی است که عبارت است از
علم به احوال موجود از آن جهت که موجود است، نه از آن جهت که تعیّن خاص دارد، مثلا
جسم است، یا
کمّ است یا
کیف است یا
انسان است و یا
گیاه ؛ زیرا موضوع فلسفه امور کلی است نه جزئی. علوم خاص، مانند علم گیاه شناسی، پزشکی،
نجوم و هیئت ،
فیزیک و
روانشناسی ، متکفل امور جزئی است؛ زیرا
موضوع آن علوم جزئی است.
در
جواز یا حرمت یاد گرفتن و یاد دادن فلسفه اختلاف است. برخی آن را جز به
غرض نقض و پاسخگویی مطالب انحرافی آن
جایز ندانسته‌اند
برخی دیگر
حرمت آن را به صورت بیم گمراهی مقید کرده‌اند. بنابراین، در صورت عدم
خوف گمراهی آموختن آن، اشکال ندارد
در مقابل، برخی آموختن فلسفه را برای دفع شبهات معاندان و باطل گرایان
واجب کفایی دانسته‌اند که صاحب نظران و اندیشمندان باید بدان بپردازند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۷۲۷، برگرفته از مقاله علم فلسفه.
