علم غیب امام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیعه معتقد است خداوند امامان دوازده گانه را از علم غیب بهرمند نموده است و بر این عقیده دلایلی از قرآن کریم و روایات گواهند.
شیعه و
اهل سنت معتقدند که
علم غیب «بالذات» مخصوص
خداوند متعال است، بحکم قرآن: «و عنده مفاتیح الغیب لا یعلمها الاّ هو
کلیدهای
غیب تنها نزد خداست و جز او کسی آنها را نمی‌داند». و نیز بحکم
قرآن، شیعه معتقد است که خداوند برای بعضی از
بندگان خاص خود، علم غیب را قرار داده است، یعنی غیر از خداوند بعضی از انسانها بالعرض و بواسطه خدا و
اذن او عالم به غیب هستند. قرآن مجید می‌فرماید: «عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احداً الا من ارتضی من رسول فانه یسلک من بین یدیه ومن خلفه رصداً
دانای غیب اوست و هیچ کس را برای اسرار غیبش آگاه نمی‌کند مگر رسولانی که برگزیده...» . «و ما یعلم تاویله الا الله و الراسخون فی العلم
تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم نمی‌دانند». نظیر این آیات در قرآن زیاد است و ما کان الله لیطلعکم علی الغیب و لکن الله یجتبی من رسله... .
و علمناه من لدنا علماً... .
.
به یک نمونه از دلایلی که با استفاده از قرآن کریم و روایات، بر صحت علم
اوصیاء الهی به غیب بیان شده است اشاره می‌کنیم: «انه لقرآن کریم فی کتاب مکنون لا یمسه الا المطهرون
بدرستیکه آن
قرآن کریم است که در
لوح مکنون است و آن لوح مکنون را غیر از مطهرون نمی‌توانند لمس کنند (درک و فهم کنند)».
لوح مکنون همان لوح محفوظ است که در آنجا علم غیب است. و مطهرون و پاکانی که صلاحیت درک لوح محفوظ را دارند، همان کسانی هستند که قرآن مجید فرموده «انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً
» طبق
روایات شیعه و اهل سنت،
اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، علی (علیه‌السّلام)،
فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) و فرزندان آنها هستند.
همچنین قرآن مجید، علم به لوح محفوظ را برای یکی از همراهان
حضرت سلیمان (
آصف بن برخیا) ثابت می‌داند «قال الذی عنده علم من الکتاب انا آتیک به..
کسی که دانشی از کتاب داشت گفت: پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را نزد تو خواهم».
برای
فهم دقیق قرآن باید به تمام آیات توجه کرد و آنها را در کنار هم معنی نمود و از
احادیث و
سنت پیامبر هم کمک گرفت. احادیث و روایات زیادی در منابع اهل سنت و شیعه وارد شده که
انبیاء و
امامان معصوم، علم به غیب داشته‌اند.
بعنوان نمونه، چند مورد از آنها را در خصوص علم
امام علی (علیه‌السّلام) و خبرهای ایشان از غیب، بیان می‌نماییم:
۱ـ
ابن جریر طبری،
زمخشری،
فخر رازی،
جلال الدین سیوطی در کتابهای خود آورده‌اند؛ که شخصی از علی (علیه‌السّلام) در مورد
تفسیر این آیه پرسید «هل ننبئکم بالاخسرین اعمالا
آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین مردم چه کسانی هستند؟» علی (علیه‌السّلام) فرمودند: «انتم یا اهل حروراء
» و اهل
حروراء همان کسانی بودند که بعداً بر علی (علیه‌السّلام) خروج کردند و از زیان کارترین مردمان شدند.
۲ـ
ابن حجر مکی و جمعی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت می‌نویسند: علی (علیه‌السّلام) بالای
منبر بودند که از تفسیر این آیه سئوال شد «رجال صدقوا ما عاهدواالله..
در میان
مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند، صادقانه ایستاده‌اند». در جواب فرمودند «این آیه در حق من و عمویم
حمزه و پسر عمویم
عبیدة بن حرث، نازل شده که آندو دعوت حق را لبیک گفتند و
شهید شدند و من منتظرم که شقی‌ترین مردمان محاسن صورتم را به خون سرم رنگین کند و اشاره به
ابن ملجم کرد و فرمود: هذا و الله قاتلی
».
۳ـ علی (علیه‌السّلام) خبر از تسلط
حجاج بن یوسف ثقفی بر مردم و
ظلم او در
کوفه و حتی از مقدار زمان حکومت اش خبر داده‌اند.
۴ـ
اصحاب علی (علیه‌السّلام) خبر دادند که لشکر
خوارج از آن سوی
نهروان عبور کردند، علی (علیه‌السّلام) فرمود «نه هنوز عبور نکرده‌اند» دوباره خبر تکرار شد علی (علیه‌السّلام) فرمود «هنوز عبور نکرده‌اند».
جندب بن عبدالله ازدی می‌گوید با خود در دلم گفتم اگر عبور کرده بودند و علی (علیه‌السّلام) اشتباه می‌گفت، اولین کسی خواهم بود که وقتی نزدیک نهر رسیدم، با او بجنگم دیدم سخن غیبی علی (علیه‌السّلام) صحیح بود. علی (علیه‌السّلام) فرمود امر برایت آشکار شد‌ای برادر ازدی، یعنی علی (علیه‌السّلام) حتی از ضمیر و نهاد او خبر داشت.
آنچه بیان کردیم نمونه‌هایی از صدها
حدیث و سندی است که علمای اهل سنت آورده‌اند.
با مراجعه به احادیث و روایاتی که در کتابهای حدیثی علمای اهل سنت و شیعه، در باب مناقب و فضایل حضرت علی (علیه‌السّلام) و
ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) آمده است، فرق بین
امامان و دیگر انسانها روشن می‌شود.
گذشته از
وحی و روایات؛ علمای مسلمان در
علم فلسفه و
عرفان ثابت کرده‌اند که انسانهای عادی هرگاه به وظایف شرعی خود عمل کرده و با
هوای نفس و
شهوات مخالفت نموده و راه
سیر و سلوک را طی کنند، از عالَم غیب، قابلیت دریافت اخبار غیبی را پیدا می‌کنند که قرآن مجید فرموده «اتّقوا الله و یعلمکم الله
تقوا پیشه کنید، خداوند به شما تعلیم می‌دهد». چنانکه یکی از راه‌های
معرفت و
شناخت را راه
الهام و
اشراق معرفی کرده‌اند،
حتی امروزه
فلاسفه غرب هم الهام و آگاهی‌های غیبی را تایید کرده‌اند.
پس اینکه عده‌ای از خواص و
اولیاء الله، آگاه به
اسرار و غیب باشند، هیچ گونه بُعدی نداشته، بلکه با تصریح آیات قرآن و روایات معتبر، آگاهی از غیب، امری است که به اذن خداوند متعال به اولیائش داده می‌شود.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله « علم غیب امام» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۳/۲۱
