عقاید ابرار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نیکان و
نیکو کاران، اهل مرتبه عالی
ایمان را
ابرار گویند که بعضی از باورهای ابرار در ذیل ذکر می‌شود
برترین شأن هستی آدمی،
عقاید و باورهای او است؛
از این رو
قرآن هنگام شمارش
اوصاف ابرار، پس از نفی مصادیق پنداری و نادرست
بِرّ، از باورهای آنان آغاز کرده، می‌فرماید:
نیکی (همه)آن نیست که روی خویش به سوی خاور و باختر فرا دارید؛ بلکه نیکی آن است که کسی به
خدا و...
ایمان آورد: «لیس البِرَّ أن تُولّوا وجوهَکُم قِبَل المشرقِ والمغربِ و لـکنَّ البِرَّ مَن ءامَنَ باللّه...».
قرآن در مقام تعریف بِرّ (
نیکوکاری) از تعریف مزبور عدول کرده، به جای آن بَرّ (
نیکوکار) را تعریف و وصف می‌کند و این بدان معنا است که مفهومِ خالی از مصداق و حقیقت، اثر و فضیلتی ندارد.
قرآن، مقام‌ها و حالت‌ها را با تعریف صاحبان آن‌ها روشن می‌سازد و به تبیین مفهوم صِرف بسنده نمی‌کند.
شاید بتوان گفت قرآن با روش یاد شده به این نکته اشاره می‌کند که نیکوکاری با جان نیکوکار آمیخته شده؛ به گونه‌ای که عامل و عمل متّحد گردیده‌اند.
باورهای ابرار در
قرآن چنین تبیین شده است:
۱ و ۲.
ایمان به
مبدأ و
معاد:
«و‌لـکنَّ البرَّ مَن ءامنَ باللّهِ والیَومِ الأخرِ.»
تعبیر «مَن ءامن باللّه» همه شناخت‌های مرتبط با
معرفة‌اللّه مانند
شناخت براهین اثبات واجب و
صفات ثبوتی و
سلبی او را در بر می‌گیرد.
خدای متعالی در تبیین
صفات ابرار، از
ایمان به خدا و
روز بازپسین آغاز کرد؛ زیرا این ایمان، اساس هر
بِرّ و مبدأ هر خیری است و ایمان، ریشه برّ نیست، مگر این که در نفس آدمی با برهان تثبیت شود و توأم با
خضوع و اذعان باشد؛ پس کسی که در میان مردمی رشد یافته و نام
خدا و
جهان آخرت را در
سوگندها و گفتوگوهایشان شنیده و از آنان پذیرفته، چنین ایمانی باعث
نیکوکاری نخواهد شد.
قرآن در پایان
آیه ۱۷۷
سوره بقرهاز ابرار به
پارسایان تعبیر می‌کند:«و‌أولـئک هُم‌المتّقونَ» و در آغاز سوره بقره، از
ایمان به غیب (
مبدأ و...) و
یقین پارسایان به جهان
آخرت و روز بازپسین سخن به میان می‌آورد:«اَلّذِینَ یُؤمِنونَ بِالغَیب... وَ بِالأخِرة هُم یُوقِنون».
۳. ایمان‌به
فرشتگان:
«... والملـئکةِ»
از آن‌جا که
انسان در مسیر رسیدن به
کمال و
عوالم تجرّد و
نور و صفا قرار دارد، پس از ایمان و وابستگی به
خداوند تعالی و
روز آخرت، باید این منزل (
عالم فرشتگان)را در مسیر خود که بین او و
عالم لاهوت و نور است، مورد توجّه قرار دهد.
افزون بر این فرشتگان، واسطه فیض خداوند و
تدبیر کننده امور به اذن اویند؛ بنابراین،
شفاعت و ایمان به آنان از باب
شکر واسطه
نعمت لازم است؛ چنان که شکر خداوند در جای‌گاه مبدأ همه نعمت‌ها قرار دارد.
۴. ایمان به
رسالت و کتاب‌های آسمانی:
«والکتـبَ و النَّبِیّین»
مقصود از ایمان به
کتاب و نبیّین، ایمان به رسالت همه
پیامبران الهی و
کتاب‌های آسمانی آنان، و‌ایمان به آنان، مستلزم پیروی از هدایتشان است و سِرّ این که
مؤمنان و
پارسایان، به ویژه
ابرار، به همه
رسولان و همه کتاب‌های آسمانی
ایمان دارند، این است که همه
شرایع، در
اصول و خطوط کلّی
معارف (
مبدأ،
معاد،
عمل صالح) یک‌سانند: «إنّ الدِّین عندَاللّهِ الإسلـمُ».
از این رو پیامبران الهی، هر یک مُصدِّق رسولان پیشین و مبشّر
پیامبران پس از خود بوده‌اند.
علاّمه طباطبایی می‌گوید: موارد پیش گفته، جامع همه
معارف حقّی است که خدای سبحان، ایمان به آن‌ها را از بندگانش خواسته و مقصود از ایمان، ایمان کاملی است که در
قلب آدمی مستقر شود و
شک، اعتراض و
اضطراب بدان راه نیابد و در قلمرو
اخلاق و
رفتار نیز بی‌اثر نباشد.
جمله «أولـئک الَّذین صَدقوا» در ذیل
آیه ۱۷۷
سوره بقرهکه پس از شمردن اوصاف ابرار قرار گرفته و در آن، صدق مطلق آمده و به
اعمال قلبی یا جوارحی مقیّد نشده، نشانه ایمان صادقانه ابرار است...؛ بنابراین، ابرار دارای مرتبه عالی ایمانند.
چنان‌که
قرآن می‌فرماید: «الَّذین ءامَنوا و لم‌یَلبِسُوا إیمـنَهم بظُلم أولـئک لَهم الأمنُ و هم مُهتدون = کسانی‌که ایمان آوردند و
ایمان خود را به
ستمی (
شرک)نیامیختند، ایشانند که
ایمنی دارند و آنان راه‌یافتگانند».
دانشنامه موضوعی قرآن
