عقاب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِقاب:
(فَاِنَّ اللّٰهَ شَدیدُ الْعِقابِ) عِقاب: بر وزن
«شتاب» و آن مصدری است از باب
«مفاعله» به معنی «عذاب و کیفر دادن».
آیه مورد بحث درباره مجازات کسانی است که با
خدا و رسولش به
دشمنی برخاستند، می‌فرماید:
«... و هرکس با خدا دشمنی کند
عذاب الهی (در حق او) شدید است.»
(فَاِنَّ اللّٰهَ شَدیدُ الْعِقابِ) عین همین آیه با تفاوت بسیار جزئی در
سوره انفال آیه ۱۳ بعد از
داستان جنگ بدر و در هم شکسته شدن
مشرکان آمده است که بیانگر عمومیت محتوای آن از هر نظر است.
قابل توجه این که در آغاز آیه دشمنی با خدا و رسول را مطرح می‌کند و در ذیل آیه تنها سخن از دشمنی با خداست، اشاره به این که دشمنی با
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز با دشمنی خدا یکی است و از هم جدا نیست.
تعبیر به
(شَدیدُ الْعِقابِ) هیچ منافاتی با «ارحم الراحمین» بودن خداوند ندارد، زیرا آنجا که جای
عفو و
رحمت است «ارحم الراحمین» است و آنجا که جای مجازات و
عقوبت است «اشد المعاقبین» است.
به موردی از کاربرد
عِقاب در
قرآن، اشاره می‌شود:
(ذَلِکَ بِاَنَّهُمْ شاقّوا اللَّهَ وَ رَسولَهُ وَ مَن یُشاقِّ اللَّهَ فَاِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ) (این به خاطر آن است که آن‌ها با خدا و پیامبرش به مخالفت برخاستند و هر کس با خدا مخالفت کند باید بداند که خدا دارای مجازات شدیدی است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
در این آیه کلمه مشاقة به معنای مخالفت از روی دشمنی است و اشاره با کلمه ذلک به همان مساله بیرون راندن
بنی نضیر و
استحقاق عذاب آنان در صورت عدم جلاء است. در این آیه شریفه نخست مشاقه با خدا و رسول را ذکر نموده، سپس خصوص مشاقه با خدا را آورده و این اشاره است به اینکه مخالفت با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هم مخالفت با خداست.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عِقاب»، ج۳، ص۲۰۴.
