عظم - به کسر عین (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِظَم (به
کسر عین و فتح ظاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بزرگی است.
حضرت علی (علیهالسلام) درباره
امامان و جاهل عالمنما و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِظَم (بر وزن عنب) به معنای بزرگی، خلاف صغر آمده است.
راغب گوید: اصل آن از «کبر
عظمه» استخوانش بزرگ شده، است سپس به طور
استعاره به هر بزرگی گفته شده، محسوس باشد یا معقول، عین باشد یا معنی.
«
عظیم» یعنی بزرگ، خواه محسوس باشد مثل کوه
عظیم و خواه معقول و معنوی، مثل درد
عظیم، اندوه
عظیم و غیره. «
عظیم» از اسماء حسنی است مثل:
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ که منظور
عظمت معنوی است نه مادی و جسدی.
عظام جمع
عظیم و
اعظم اسم تفضیل است.
امام (صلواتاللهعلیه) درباره امامان فرموده است:
«أُولئِكَ - وَاللَّهِ - الاَْقَلُّونَ عَدَداً، وَالاَْعْظَمُونَ قَدْراً» «به خدا سوگند آنها تعدادشان كم و قدر و مقامشان نزد
خدا بسيار است.»
(شرحهای حکمت:
) «عظائم» جمع
عظیمه است عظائم
گناهان کبیره است.
درباره جاهل عالمنما فرموده است:
«وَعَطَفَ الْحَقَّ عَلى أَهْوَائِهِ، يُؤْمِنُ مِنَ الْعَظَائِمِ، وَيُهَوِّنُ كَبِيرَ الْجَرَائِمِ» «
حق را بر امیالش گردانده از گناهان بزرگ مردم را ایمن میکند و معصیتهای بزرگ را آسان میگرداند.»
(شرحهای خطبه:
)
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عظم»، ج۲، ص۷۲۹.